Holy Motors

Holy Motors geeft ons een kijk op het bestaan van Meneer Oscar (Denis Lavant), een duister personage dat van het ene leven naar het andere leven reist. Tussen de maar liefst elf levens door verblijft hij in een luxe limousine, waarin hij door zijn privéchauffeuse Céline (Édith Scob) door Parijs heen wordt gereden. Het geeft hem de tijd om zich in de limousine van de juiste kleding en make-up te voorzien, om zich vervolgens te verplaatsen naar het volgende leven. Enkele alternatieve levens die hem toebehoren zijn die van onder andere acteur, monster, huisvader, bedelaar en moordenaar. Elk leven staat hierbij los van het andere, maar blijken thematisch meer samenhang te tonen dan op het eerste oog lijkt.

De plot van Holy Motors doet op het eerste gezicht sterk denken aan Cosmopolis. Cronenberg’s recente film is echter een stuk toegankelijker in zowel vorm als inhoud, waardoor de vergelijking hier meteen ophoudt. Holy Motors is geen eenvoudige film. De verschillende levens van Meneer Oscar worden als afzonderlijke sequenties weergegeven, waarbij ze aanvankelijk overkomen als op zichzelf staande avant-garde kortfilms waarbij de constante terugkeer naar de limousine als enige schakel lijkt te fungeren. De verschillende identiteiten die Meneer Oscar vervult, verschillen dan ook erg van elkaar. Het ene moment is hij een alledaagse huisvader die bezorgd is om zijn jeugdige dochter, het andere moment bevindt hij zich met Kylie Minogue in een musical. De kijker blijft voortdurend verrast worden door de surrealistische reis van Meneer Oscar, waarbij het volgende leven nog vreemder lijkt dan de vorige. Er is slechts één sequentie die wellicht een blik van herkenning zal oproepen bij de kijker. In één van zijn vele levens geeft Oscar gestalte aan een rioolmonster dat een fotoshoot van een topmodel (Eva Mendes) in Père Lachaise verstoort, om haar vervolgens terug mee te sleuren naar het riool. Dit personage (genaamd Monsieur Merde) maakte reeds eerder zijn opwachting in Tokyo!, een project waarin Leos Carax, Michel Gondry en Bong Joon-Ho door middel van drie segmenten een eigenzinnig blik op de Japanse stad werpen. Holy Motors laat duidelijk de veelzijdigheid van Lavant zien. Hij bleek ook de enige keuze voor de protagonist(en), aangezien Carax anders enkel Peter Lorre, Charles Chaplin of Michel Simon in deze rol had willen zien. Afgezonderd van de sequentie met Monsieur Merde zal de kijker zich blijven verbazen over de complexe en ongewone personages en scenario’s die zich voordoen. De kijker zal in het begin veel moeite hebben om de diverse sequenties met elkaar te verbinden, en alhoewel na afloop nog steeds geen sprake is van eenduidige coherentie dwingt Carax de kijker wel tot het leggen van verbanden. Stilistische kenmerken zijn hierbij zeer belangrijk (de proloog met Carax zelf in een cinema zet meteen de juiste toon neer) en de vorm sluit naadloos aan op de inhoud. De film zit hierbij volgestopt met metaforen. Zo kan cinema in Holy Motors beschouwd worden als metafoor voor het leven, voor de acteur of voor de manier waarop we allemaal een masker opzetten in verschillende situaties, maar ook als persoonlijke metafoor voor Carax zelf. De regisseur kreeg veel projecten niet gefinancierd, waardoor hij al zijn ideeën in één film lijkt te hebben gestopt. Holy Motors onderzoekt zijn eigen grenzen, waarbij hij de expressieve mogelijkheden van het medium film optimaal probeert te benutten. Al trachtend uit te vogelen welke thema’s en vraagstukken diep in de context verankerd liggen, zal de kijker ook de vele knipogen en verwijzingen naar andere cineasten opmerken. Zonder al teveel in detail te treden wordt er gehint naar onder andere Buñuel, Cocteau, Franju, Godard, Lynch maar ook naar Pixar’s Cars en naar Carax' eigen films. Zijn laatste film (Pola X) dateert alweer uit 1999, acht jaar na het laatste deel uit zijn ‘Alex’-trilogie (Boy Meets Girl, Mauvais sang, Les amants du Pont-Neuf). Net als Pola X werd Holy Motors genomineerd voor een Gouden Palm op het filmfestival van Cannes. Recentelijk won hij een prijs in de categorie ‘Best Foreign Language Film’ bij de Los Angeles Film Critics Association Awards, die Carax met een zeer memorabele speech in ontvangst nam.

Holy Motors zal door het gebrek aan conventionele narratieve lineariteit, logica en reden zeker niet bij iedereen in de smaak vallen. De film voelt zeer afstandelijk aan, waarbij de geduldige kijker geforceerd wordt zelf betekenis toe te kennen (mocht hij of zij hier überhaupt in slagen). Hierbij moet geen enkele sturing verwacht worden van Carax, waardoor de kijker zich wat meer vervreemd zal voelen dan bij cinema van de eerdergenoemde Lynch en Buñuel (Édith Scob en vooral Michel Piccoli speelden beiden overigens regelmatig in films van Buñuel). Veel kijkers zullen echter niet beschikken over voldoende interesse, kennis en/ of geduld om de film te willen kunnen begrijpen, maar affectionado's van surrealistische cinema met filosofisch onderlegde thema’s zullen Holy Motors zeker meerdere kijkbeurten geven.

Beeldkwaliteit

Holy Motors heeft een beeldverhouding van 1.85:1 en staat in het oorspronkelijke beeldformaat anamorf op de DVD. Het is de eerste keer dat regisseur Leos Carax digitaal een film opneemt, waarbij de transfer gedurende de gehele film vrij scherp oogt. De film berust daarnaast op een voortreffelijk kleurenpalet, waarbij de vele sombere tinten natuurlijk worden weergegeven. Holy Motors is een donkere film. Gelukkig is het zwartniveau dik in orde. Het schaduwdetail had daarentegen iets beter gekund. De verschillende gradaties zwart zijn in de donkere scènes niet altijd even goed van elkaar te onderscheiden. Bovendien is af en toe zeer lichte posterisatie merkbaar, maar dit vindt slechts in geringe mate plaats waardoor de kijker niet wordt afgeleid van het geheel. Na ruim vijf kwartier krijgt de kijker een bijzonder abstract beeld voorgeschoteld, waarbij kleuren en objecten totaal zijn vervormd (zie afbeelding 5). Dit duurt ruim 10 seconden en is – ondanks dat het wellicht op een compressiefout lijkt – een artistieke keuze van de regisseur. De film is onderverdeeld in 10 hoofdstukken. De ondertiteling is duidelijk leesbaar en staat op een goede hoogte in het beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

Op de DVD van Holy Motors is slechts één geluidstrack te vinden, namelijk de originele Franse Dolby Digital 5.1-track (448 kbps). De film kent een zeer ruimtelijke track. Dialoog komt helder uit de centerspeaker naar voren en er wordt zeer regelmatig een beroep gedaan op de surroundspeakers. Met name de omgevingsgeluiden van het drukke Parijs en in iets mindere mate de muziek zijn goed hoorbaar via de verschillende kanalen. De track doet precies wat de kijker ervan verwacht, zonder te imponeren. De Dolby Digital 5.1-track behaalt dus een prima resultaat.

Extra's

Bij het opstarten van de DVD van Holy Motors wordt eerst de mogelijkheid gegeven om te kiezen tussen een Nederlandstalig of een Franstalig menu. Vervolgens worden er automatisch een aantal trailers afgespeeld, te weten This Must be the Place, Café de Flore en The Angels’ Share. Vervolgens kom je in een geanimeerd menu terecht terwijl op de achtergrond de soundtrack van de film te horen is. De extra's zijn Nederlands ondertiteld.

Trailer (2 min.)
De trailer geeft een aardige indruk van de film door even absurd, plotarm en onsamenhangend te zijn als de film zelf. De trailer staat overigens niet op de hoes vermeld.

Drive in Holy Motors (48 min.)
Documentaire van Tessa Louise Salomé, die de kijker meeneemt achter de schermen. De documentaire grijpt terug op dezelfde afstandelijkheid als de hoofdfilm zelf, waardoor de kijker niet hoeft te rekenen op enige sturing in het begrip. Alhoewel sommigen wellicht hopen op een ophelderend monoloog van de regisseur (Carax is constant op de achtergrond aanwezig en komt nauwelijks aan het woord), zal men na het zien van de docu nog steeds dezelfde vragen hebben. Dit is tegelijkertijd het grootste manco én de kracht van de documentaire. Een film als deze schreeuwt om uitleg en verklaring, maar tegelijkertijd is dat hetgene wat de film juist zo interessant maakt. Alhoewel de aanwezige extra’s dus vrij karig zijn, heb ik persoonlijk weinig interesse in aanvullende extra’s. Holy Motors komt het beste tot zijn recht zónder interviews of essays die je willen overtuigen hoe je de film moet begrijpen. Het is aan de kijker.

Leos Carax brengt met Holy Motors een surrealistische reis van protagonist Monsieur Oscar, die wisselt tussen diverse verschillende levens. Een conventionele narratieve lineariteit, logica en reden liggen verre van de oppervlakte, waarbij de film de kijker doet denken aan de cinema van Buñuel en Lynch. De afstandelijkheid en de eerdergenoemde structuur zullen menig kijker afschrikken, maar liefhebbers van surrealistische cinema zullen de film zeker waarderen. Holy Motors heeft een hoge herkijkwaarde, en meerdere viewings worden aangeraden om een beter beeld van de film te krijgen. De beeld- en geluidskwaliteit van deze DVD-uitgave zijn prima. Er staan op een interessante documentaire na (die dezelfde parameters hanteert als de hoofdfilm) geen extra’s op de disc, maar dat is voor deze ene keer juist prettig.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Twin Pics.

Lees meer

• Vorige: Abraham Lincoln: Vampire Hunter (DVD)
• Volgende: Bernie (Blu-ray)