Strauss - Elektra

Clytaemnestra, koningin van Mycenae, heeft met hulp van haar minnaar Aegisthos haar man koning Agamemnon vermoord. Hun dochter Elektra heeft haar kleine broer Orestes buiten Mycenae ondergebracht, waar hij veilig kan opgroeien om later de troon op te kunnen eisen en zijn vader te wreken. Jarenlang wacht Elektra, samen met haar zus Chrysothemis, op de thuiskomst van Orestes.
Maar Chrystothemis wil niet meer langer wachten op de terugkeer van Orestes.
Clytaemnestra heeft voortdurend last van nachtmerries, waarbij Elektra haar vertelt dat ze alleen door haar eigen dood van de nachtmerries af kan komen. Dan komt het bericht dat Orestes dood is. Elektra vraagt haar zus om haar te helpen de minnaar van hun moeder Aegisthus te vermoorden met dezelfde bijl als waarmee hun vader werd vermoord. Chrystothemis weigert te helpen en vlucht weg. Als Elektra de bijl wil opgraven, staat opeens Orestes voor haar. Orestes wil hun vader wreken, maar vergeet daarbij de bijl mee te nemen. Orestes voert zijn taak zonder bijl uit en vermoord Klytemnestra en Aegisth. Elektra\'s gevoel van triomf is zo groot dat ze een triomfdans danst en volkomen uitgeput dood neervalt.

De Oostenrijkse componist Richard Strauss (1864-1949) zag in Berlijn in 1905 een uitvoering van Hugo von Hofmannsthal’s Elektra. Het toneelstuk van Hofmannsthal was een Freudiaanse versie van Sophocles\' tragedie Elektra. Strauss maakte van het Duitstalige toneelstuk een Duitstalige opera. Omdat Strauss in die dagen een drukbezet man was, met tientallen operavoorstelling per jaar, duurde het enige tijd alvorens hij de opera voltooide. Uiteindelijk vond de première van Elektra in 1909 plaats in Dresden en was direct een grote sensatie. Al gauw was de opera in elk operahuis ter wereld te horen.
In 1981 maakte de Duitse regisseur Götz Friedrich een bijzondere verfilming van de opera. Het was een samenwerking met de Oostenrijkse dirigent Karl Böhm, met wie Friedrich in 1974 al had samengewerkt bij de uitvoering van Strauss’ opera Salome. Karl Böhm was nauw bevriend geweest met de componist Richard Strauss. Böhm nam de muziek voor Elektra in 1981 op met het Weens Filharmonisch Orkest (Wiener Philharmoniker). Het werd het laatste project van Böhm, die in augustus 1981 in Salzburg op bijna 87 jarige leeftijd overleed. Böhm heeft de verfilming van Friedrich nooit gezien, want die was op dat moment nog in het stadium van post-productie.
De uitvoering van Böhm, met operasterren als Leonie Rysanek, Astrid Varnay, Dietrich Fischer-Dieskau, Catarina Ligendza en Hans Beirer, werd door pers en publiek met groot enthousiasme en met bejubelende bewoordingen als “een uitvoering van grote grandeur en muzikale extase” ontvangen.
Voor de setting van de verfilming koos productieontwerper Josef Svoboda een grote verlaten locomotiefwerkplaats in het Weense Floridsdorf district, nabij de Donau. Svoboda koos voor een donkere naargeestige vormgeving van het Griekse paleis van Elektra.

Beeldkwaliteit

De opname is een registratie die in 1.33:1 standaard beeldformaat vastgelegd. Het beeld is in NTSC beeldformaat, dus let er op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
Het beeld is voor deze release opgeknapt, wat goed zichtbaar is. Want ondanks dat de opname alweer ruim 20 jaar oud is, ziet de beeldkwaliteit van deze registratie er zeer goed uit. De kleuren zijn goed verzadigd en ogen erg natuurlijk. De donkere scènes komen dankzij goed contrast en zwartniveau goed tot hun recht. De transfer geeft de donkere sfeer van de opera zeer goed weer. De scherpte en de detaillering van het beeld zijn ook zeer goed, al had een PAL release hier duidelijk nog een schepje bovenop gedaan. Als gevolg van het lager aantal beeldlijnen van het NTSC beeld zie je wel af en toe aliasing. Beeldruis is slechts minimaal aanwezig. Een prima beeld, met als enig minpuntje dat het spijtig genoeg geen PAL uitgave is.
De opera bestaat uit één acte en staat in zijn geheel op de eerste DVD. De opera is opgedeeld in 22 chapterstops, waardoor de verschillende stukken in de opera gemakkelijk te kiezen zijn. De laagwisseling van de DVD-9 (dubbellaags) is slechts kort merkbaar.
Er is keuze uit verschillende ondertitelingen. De gezongen Duitse tekst is als ondertiteling beschikbaar, daarnaast de vertalingen in het Engels, Frans, Spaans en Chinees. De ondertiteling is goed onder in het beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

Wat geluid betreft heb je keuze uit twee uitstekende soundtracks. Ten eerste een ongecomprimeerde 16 bit PCM stereo track (bitrate 1536 kb/s) en daarnaast een fullbitrate DTS 5.1 surroundtrack (bitrate 1509 kb/s). Standaard begint de DVD met de PCM stereo.
De PCM stereo track is vergelijkbaar met de kwaliteit van de CD uitgave. De opname is digitaal geremasterd. De opname heeft een goed stereobeeld met een goede detaillering van de instrumenten en de stemmen. De ruimtelijkheid en diepte van de opname is redelijk. Tijdens de muziek hoor je ook de geluiden uit de film, zoals de neerdalende regen. Het hoog klinkt een tikje scherp. Laag is beperkt aanwezig, waardoor de soundtrack als geheel wat ‘dun’ klinkt.
De fullbitrate DTS surroundtrack klinkt vergelijkbaar. De surroundweergave is op kunstmatige wijze gemaakt met een techniek van Deutsche Grammophon, die Ambient Sound Imaging (AMSI II) wordt genoemd. Een proces waarbij een stereotrack wordt omgezet naar een 5.1 mix.
Bij de DTS track ligt de nadruk van de muziek gewoon op de frontkanalen, net als bij de stereotrack. De achterspeakers geven door een soort licht echo effect de muziek enige ruimtelijkheid, wat de illusie geeft van weergave van de ambiance van de zaal. Het aanwezige LFE kanaal wordt niet gebruikt. De ruimtelijke weergave van de DTS track is fraaier dan bij de PCM track. Daarentegen klinkt de PCM track gedetailleerder. Voorkeur voor een van beide is een persoonlijke aan smaak gebonden keuze.

Extra's

De set bestaat uit 2 DVD’s. De opera staat in zijn geheel op de eerste DVD. Op de tweede DVD staat een uitgebreide documentaire. Beide DVD’s hebben menuschermen zonder achtergrondmuziek.

DVD-1

Trailers
Hier promotietrailers van andere Unitel uitgaven (11 min) en van de operacyclus Der Ring Des Nibelungen (19 min).

Catalogue
Reclame voor andere Deutsche Grammophon titels, waarbij de cover wordt getoond met informatie van de uitvoerenden.

DVD-2

Elektra Documentary (92 min)
Een uitgebreide documentaire onder de titel “Ob ich die Musik nicht höre? Sie kommt doch aus mir”, gemaakt door een Oostenrijkse televisieomroep en geregisseerd door Norbert Beilharz. In de documentaire worden Karl Böhm, op zichtbaar oude leeftijd, en regisseur Götz Friedrich gevolgd in hun voorbereiding op de uitvoering van de opera, waarbij de plaats van uitvoering – een verlaten oude locomotiefloods – natuurlijk bijzonder is. Natuurlijk ook aandacht voor de vele orkestrale en vocale repetities. De titel van deze documentaire is een zin die Elektra aan het eind van de opera zingt. De documentaire is royaal opgedeeld in 20 chapterstops. Er wordt Duits gesproken, geluid is DD2.0 (bitrate 224 kb/s), een Nederlandse ondertiteling is niet aanwezig.

Bij de DVD zit nog een fraai 22 pagina’s tellend boekje met een overzicht van alle betrokkenen bij de productie, zowel cast als crew. Daarnaast in drie talen (Engels, Duits, Frans) een korte synopsis met verwijzing naar de ook aanwezige tracklist.

De opera Elektra van Richard Strauss is in 1981 door dirigent Karl Böhm en regisseur Götz Friedrich in een soort verfilming vastgelegd. Karl Böhm dirigeert de Wiener Philharmoniker en solisten als Leonie Rysanek, Astrid Varnay, Catarina Ligendza, Hans Beirer en Dietrich Fisher-Dieskau. Deze opname van de opera is het laatste werk van dirigent Karl Böhm, die nog voordat de post-productie van deze verfilming klaar was, is overleden.
Strauss’ Elektra is gebaseerd op het gelijknamige toneelstuk van Hugo von Hofmannsthal. Het is een dramatisch verhaal waarin de wraak van Elektra op de moordenaars van haar vader centraal staan. Een vertelling over Elektra’s haat voor haar moeder, die samen met haar minnaar haar vader heeft vermoord, en de liefde voor haar broer.
Deze verfilming van de opera is door Deutsche Grammophon, onderdeel van de Universal Classics, netjes op DVD gezet. De kwaliteit van het beeld is goed, al is het jammer dat het beeld NTSC formaat is. Let hier dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De geluidskwaliteit is met de ongecomprimeerde PCM track en een full bitrate DTS 5.1 surroundtrack prima in orde. Op de twee DVD staat een uitvoerige 1½ uur durende documentaire over de opera en deze uitvoering ervan. Voor de liefhebbers van deze bijzondere opera is deze uitvoering zonder meer aan te bevelen.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Music.

Lees meer

• Vorige: Every Which Way But Loose (DVD)
• Volgende: CSI: NY - Seizoen 1 (Afl. 1.1 - 1.12) (DVD)