Carandiru

Op 11 september 1956 opende Carandiru haar deuren. Dit Braziliaanse huis van bewaring was oorspronkelijk bedoeld als een tijdelijke verblijfplaats voor verdachten, in afwachting van hun berechting. Het enorme complex, gebouwd in São Paulo, kon ruim 3000 mensen herbergen. In de loop der jaren raakte het gebouw echter steeds voller en werden er ook steeds meer zware criminelen in opgesloten. Eind jaren \'80 zaten er zo rond de 8000 gevangenen in Carandiru opgesloten; de gevangenen sliepen vaak met meer dan 5 man in één ruimte. De groeiende verslechtering van de leefomstandigheden, en de conflicten tussen de gevangenen leidden op 2 oktober 1992 tot één van de meest bloederige gevangenisopstanden in de geschiedenis. Carandiru werd bestormd door de oproerpolitie, die een vreselijk bloedbad aanrichtte waarbij 111 gevangenen hun leven verloren. In deze film zien we het leven in de gevangenis door de ogen van de jonge dokter Drauzio Varella, die in Carandiru een AIDS-project wil opstarten. Ook zien we de gebeurtenissen op die fatale dag in 1992, gebaseerd op ooggetuigeverslagen van gevangenen die destijds in Carandiru zaten. In 2002 werd het complex gesloopt, waarmee een einde kwam aan een doorn door het hart van São Paulo en menig Braziliaan.

Vlak voor het gebouwencomplex van Carandiru werd gesloopt, kreeg filmmaker Hector Babenco (oa. bekend van Kiss of the Spider Woman) de gelegenheid om te filmen binnen de muren van dit huis van bewaring. Een groot gedeelte van de film werd dan ook geschoten op de eigenlijke lokatie, wat de film een groot gevoel van realisme geeft. Het verhaal is gebaseerd op het boek Estação Carandiru waarin de echte dokter Varella zijn ervaringen opschreef. Het verhaal vertelt zich grotendeels vanuit het oogpunt van de gevangenen en hun verhalen. Carandiru is geen rechtstreekse weergave van de werkelijkheid in de zin dat de verhaallijnen van de gevangenen gedramatiseerd zijn en niet zozeer een weergave van de feitelijke bewoners. In grote lijnen echter, is het verhaal van Carandiru sterk geworteld in de realiteit, waarbij vooral de weergave van de fatale dag in 1992, gebaseerd is op de ervaringen van de gevangenen destijds. Carandiru houdt dus het midden tussen een documentaire en een gedramatiseerde speelfilm. Deze combinatie werkt zeer doeltreffend, aangezien je als kijker een sterke band ontwikkeld met de personages, waardoor je tijdens het onvermijdelijke einde werkelijk op het puntje van je stoel zit om te zien wie het allemaal overleeft. Ook is de weergave van de erbarmelijke leefomstandigheden zeer realistisch, en soms zeer verontrustend. De ruime hoeveelheid aan hoofdpersonages worden voornamelijk geïntroduceerd door middel van flashbacks, waarin blijkt wat hun leven was voor Carandiru, en hoe ze uiteindelijk in de gevangenis terecht kwamen. Babenco maakt hiervoor gebruik van een cast aan prima acteurs, die allemaal een grote diepte en geloofwaardigheid aan hun rollen geven. Je hebt als kijker werkelijk het gevoel door een soort sleutelgat mee te mogen kijken in deze voor ons (gelukkig) vreemde realiteit. Carandiru sleepte in Brazilië verschillende prijzen in de wacht en werd ook genomineerd voor een Gouden Palm op het filmfestival van Cannes in 2003. Geheel terecht naar mijn mening, want iedere film die je laat meevoelen met moordenaars, drugssmokkelaars en ander uitschot, mag met recht een erg knappe prestatie genoemd worden.

Beeldkwaliteit

Voor een film uit het filmhuiscircuit is de beeldkwaliteit verrassend beter dan we gewend zijn bij films uit dit genre. Carandiru is geschoten in de 1.85:1 beeldverhouding, die anamorf op deze DVD gepresenteerd wordt. De enige echte aanmerking die ik heb op het beeld is de licht aanwezige filmgrain en het feit dat, door het gebruik van veelal realistische belichting, het schaduwdetail niet altijd even geweldig is. Verder ziet het beeld op de DVD er uitermate strak uit. De scherpte is ruim voldoende tot goed, met slechts hier en daar wat edge-enhancement. Ook de kleurverzadiging is prima. De beelden in de gevangenis zelf kennen een vrij hard contrast en zijn als erg grimmig te omschrijven. De vele flashbacks in de film zijn dan een welkome afwisseling, vooral op het gebied van kleurgebruik en sfeer. Ook tijdens de hectischer scènes werden geen noemenswaardige compressieproblemen waargenomen. De ondertiteling had wellicht nog heel iets naar beneden gekund, maar is niet storend hoog geplaatst. Al met al een erg goede beeldkwaliteit.

Geluidskwaliteit

Op dit onderdeel verrast de film niet door het overdonderende geluidsgeweld, want daarvoor moet je echt bij een andere film zijn, maar meer door de subtiliteit en kwaliteit van de aanwezige track. De originele Portugese soundtrack van de film wordt hier gepresenteerd in Dolby Digital 5.1 (448 kbit/s) en stelt allesbehalve teleur. De sporadisch gebruikte filmmuziek klinkt heel ruimtelijk en helpt de sfeer gedeeltelijk te bepalen. Vooral de creepy sfeer als dokter Varella \'s avonds voor het eerst de gevangenis wil verlaten is erg treffend weergegeven. Ook kent de track subtiel, maar regelmatig gebruik van de surroundkanalen om stemmen, geluiden, of andere omgevingselementen vorm te geven en de film nog een extra realisme en ruimtelijkheid te bieden. Toch is dit een voornamelijk dialooggedreven film, waarbij de stemmen van de personages netjes uit het middenkanaal klinken. Een prima geluidstrack, met goed gemixte, subtiele effecten en een effectief gebruik van de ruimtelijkheid die een 5.1 track kan bieden.

Extra's

Naast de bijna 2,5 uur durende hoofdfilm, heeft deze DVD-9 ook nog wat extra toevoegingen te bieden. Al het bonusmateriaal is voorzien van Nederlandstalige ondertiteling.

Regisseurscommentaar
Gedurende de hele film kun je luisteren naar wat regisseur Hector Babenco te vertellen heeft over Carandiru. De track is in Hector\'s moedertaal, het Portugees, maar is keurig netjes voorzien van Nederlandstalige ondertiteling. Het is duidelijk dat dit project voor Babenco een erg speciale plek heeft in zijn hart en dat hij de film vol overgave heeft geregisseerd. Hij vertelt helaas alleen een beetje teveel op een beschrijvende manier, wat betekent dat hij het meeste van de tijd enkel vertelt wat er in beeld gebeurd. Dit is één van de grootste fouten die je kunt maken bij het geven van een audiocommentaar en Babenco wekt hierdoor constant het idee dat hij zijn publiek te laag inschat en werkelijk alles moet uitleggen. Zo nu en dan vertelt Babenco wel wat interessante dingen, maar regelmatig vallen er lange stiltes en uiteindelijk weet deze commentaartrack dan ook niet lang de aandacht vast te houden.

Verwijderde Scènes (14 min.)
Op de DVD staan ook zeven verwijderde scènes met een totale speelduur van een klein kwartiertje. De fragmenten worden gepresenteerd in letterboxed widescreen (1.85:1), met stereogeluid. De meeste scènes zijn varianten van bestaande scènes, of uitdiepingen van personages in de film.

Making Of (32 min.)
Wat mij betreft de meest interressante toevoeging aan deze DVD. We zien veel beelden van het filmen zelf en krijgen zo een gedegen kijk in de keuken. Je ziet de mensen en vooral de regisseur aan het werk zonder opsmuk, of het gebruikelijke geslijm. Naast de grote hoeveelheid achter-de-schermen-materiaal, zien we ook wat interviews met enkele medewerkers aan de film.

Historische Beelden
Deze toevoegingen zijn eigenlijk enkel interessant vanwege hun historische waarde. Al was het wel wat vreemd dat er beelden tussen zitten uit 1928, van de staatsgevangenis van Brazilië. Carandiru werd echter pas gebouwd in de 50-er jaren, dus de relatie met de film ontging me een beetje. Wel is het interessant om te zien hoe het gevangenisleven er toen uitzag. Daarnaast zijn ook de beelden van de implosie van Carandiru in 2002 te zien, toen het complex eindelijk met de grond gelijk werd gemaakt.

Carandiru is een film die menig kijker niet onberoerd zal laten. De realistische verfilming van de omstandigheden, en de flashbacks waarin de achtergronden van de gevangenen worden toegelicht slepen je mee in het leven van deze personages. Hoewel het verhaal met name uit de ogen van de gevangenen wordt verteld, oordeelt de film niet zelf, maar laat deze dit keurig netjes aan de kijker over. Hoewel de film in grote mate is gedramatiseerd, zijn de laatste minuten volgens regisseur Babenco gebaseerd op berichten en de ervaringen van de gevangenen op die noodlottige dag in 1992. Beeld- en geluidskwaliteit zijn beiden erg goed, vooral voor een film uit het filmhuiscircuit. De extra\'s stellen ietwat teleur, maar vooral de kijk achter de schermen is wel de moeite waard. Een sterke film, op een prima DVD en een aanrader voor een ieder die geïnteresseerd is in een realistisch gevangenisdrama, gebaseerd op de werkelijkheid.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Columbia Tristar Home Video.

Lees meer

• Vorige: Return of the Living Dead Part II (DVD)
• Volgende: Bopha! (DVD)