Zee Die Denkt, De

De Zee Die Denkt onderzoekt aan de hand van wonderbaarlijke voorbeelden de prangende vraag die ons allen bezighoudt: hoe worden we gelukkig? Centraal staat Bart, een scenarioschrijver die werkt aan het script van deze film. In dat script speelt Bart zichzelf, de scenarioschrijver die het script schrijft van De Zee Die Denkt. Hij typt wat hij doet en hij doet wat hij typt. Zijn film is een visueel schaakspel vol spirituele zeggingskracht die de kijker hypnotiseert. In dit wervelende spel vol optische illusies ontdekt de kijker gaandeweg dat hij naar zichzelf zit te kijken: hoe neem ik waar? Wat neem ik voor waar aan? Wat denk ik te zien? Wat denk ik te zijn? De kijker blijkt opmerkelijke overeenkomsten te vertonen met de zee die denkt dat zij een boom is.

Bovenstaande tekst is rechtstreeks afkomstig van de cover van De Zee Die Denkt (DZDD). Aan deze samenvatting is op voorhand moeilijk te zeggen wat je als kijker kan verwachten, maar dat DZDD geen standaard thriller, komedie of speelfilm is wel duidelijk. Mensen die op zoek zijn naar een vluchtig filmpje voor tussendoor of een explosieve portie Schwarzenegger-achtig vermaak zijn bij DZDD dan ook duidelijk aan het verkeerde adres. Want als er één film is die mijlenver van het typische pats-boem Hollywoodspektakel afstaat, dan is het DZDD wel. In plaats van spectaculaire actiescènes en snedige one-liners bevat DZDD een rustige opbouw en een filosofische uiteenzetting over de illusie die we ‘ik’ noemen. Wat dit laatste betreft moet je de film niet onderschatten, want op het filosofisch vlak gaat de aangedragen materie behoorlijk diep. De visuele aspecten vullen de wijsgerige diepgang perfect aan. Het filosofisch te interpreteren “verander je standpunt en doorzie de illusie” is namelijk ook letterlijk aanwezig in de beelden die de Graaff presenteert. Om de ogen van de kijker te bedriegen haalt hij allerlei filmtrucs uit de kast, gebruik makend van valse perspectieven, onconventioneel camerawerk en continu wisselende gezichtspunten. De weloverwogen camerabewegingen, de knappe montage en het detail en de zorg waarmee bepaalde vernuftige shots gecreëerd zijn vormen een belangrijk deel van de kracht van de film, naast het complexe filosofische aspect. Uit dit alles mag duidelijk zijn dat het ingewikkelde DZDD geen film voor iedereen is: de een zal in DZDD een briljant stukje diepzinnige cinema herkennen, de ander een oersaaie 99 minuten pretentieus gewauwel. Dat ieder die de film huurt of aanschaft een unieke Nederlandse productie in huis haalt, staat echter vast.

Beeldkwaliteit

Over het beeld van De Zee Die Denkt valt weinig te klagen. Vooral wat scherpte betreft levert de transfer, die de oorspronkelijke verhouding van 1.33:1 heeft, uitstekende prestaties. Verder zijn ook helderheid, contrast en kleurweergave dik in orde. Eigenlijk heeft het beeld maar een noemenswaardig minpunt, en dat is de aanwezigheid van redelijk wat compressieartefacten. Deze zijn vooral zichtbaar in de vorm van macroblokken, en variëren van nauwelijks merkbaar tot tamelijk storend. Ook duikt heel af en toe wat aliasing op, maar deze is niet ernstig genoeg om als serieuze tekortkoming bestempeld te worden.

Geluidskwaliteit

Qua geluid is het aanvankelijk even afwachten wat we precies te horen zullen krijgen. Naast het gebruikelijke “Dolby stereo 2.0” kan men in het menu namelijk ook de vreemde optie “Dolby stereo 5.1” kiezen. Gelukkig blijkt onder de laatste een volwaardige Dolby Digital 5.1-track (448kbit/s) schuil te gaan, dus eentje met vijf volledig gescheiden hoofdkanalen plus een baskanaal. Het spoor is duidelijk met veel zorg in elkaar gezet, getuige de heldere klank, mooie spreiding en goede dynamiek. Het surroundgebruik is niet overweldigend, maar toch bevat De Zee Die Denkt wel degelijk een aantal effectieve directionele geluidseffecten. Zoals het moment waarop de camera een rondje draait door een huiskamer, waarbij het geluid perfect meedraait. De subwoofer gaat vooral subtiel te werk, maar dit is gezien het rustige karakter van de film niet zo vreemd. Een nette, goed verzorgde audiotrack!

Extra's

In het Nederlandstalige menu van De Zee Die Denkt is een groot aantal extra’s te selecteren. Deze hebben allemaal een beeldverhouding van 1.33:1 en DD 2.0-geluid (met de ongebruikelijk hoge bitrate van 448kbit/s).

Bovenaan het lijstje staat de Engelse commentaartrack (niet Nederlands ondertiteld), die wordt verzorgd door filmcriticus Hans Beerekamp en regisseur Gert de Graaff. Waar het in de praktijk op uitdraait is dat de Graaff de meeste tijd aan het woord is, terwijl Beerekamp het gesprek stuurt door vragen te stellen. Ondanks dat het Engels niet de voertaal is van beide heren, komen ze over het algemeen prima uit hun woorden. Het eindresultaat is een interessant commentaar, ondanks de tamelijk droge vertelwijze. Mochten bepaalde zaken onduidelijk zijn (bijvoorbeeld over het filosofische aspect), dan is de kans groot dat deze in de toelichting aangestipt worden. In dit geval is het audiocommentaar dan ook een inzichtelijke aanvulling op de film, waarin de regisseur zijn visie duidelijk naar voren brengt.

De volgende extra is de ‘making of’, die maar liefst 56 minuten duurt en netjes ingedeeld is in zestien tracks. De basis van deze extra wordt gevormd door een uitgebreid interview dat Ellen de Bruin na de première hield met Gert de Graaff. Het gesprek wordt gecombineerd met achter-de-schermen-materiaal over het betreffende onderwerp. Op deze inzichtelijke wijze komt voornamelijk de realisatie van bepaalde effecten en shots uitgebreid aan bod. Ook leren we dat DZDD eigenlijk een klein levenswerk is van de Graaff: het traject van de eerste ruwe schets tot het eindresultaat nam namelijk maar liefst dertien jaar in beslag.

Verder bevat de DVD een aantal korte featurettes. ‘Hoe Laat is Het’ is een korte compilatie waarin gezichtsbedrog centraal staat. Hierin zie je eveneens in vogelvlucht hoe een aantal in de film gebruikte optische illusies tot stand is gekomen. Dat alles niet altijd gaat zoals het hoort op een filmset, zien we in “er gaat wel eens iets mis”, een zes minuten durende aaneenschakeling van bloopers. Daarna kun je een kort filmpje bekijken over de zoektocht naar het juiste standpunt. Onder ‘ten prooi aan de schaar’ is een scène te vinden die verwijderd werd omdat deze niet werkte. Je krijgt het fragment twee maal te zien, omdat de eerste keer de optische illusie waarschijnlijk niet eens zal opvallen. Vervolgens kan men zanger Rick de Leeuw (van de Tröckener Kecks), die een klein rolletje heeft in de film, beluisteren terwijl hij het nummer ‘Altijd voor het eerst’ ten gehore brengt (in stereo of DD 5.1). Meezingen mag, want de tekst verschijnt op het scherm...

Maar daar blijft het niet bij, want het schijfje heeft nog meer interessante extra’s te bieden. Wat echter niet op de cover vermeld staat is dat deze alleen te bekijken zijn indien het schijfje in een DVD-rom-speler afgespeeld wordt. Helaas, mogen we wel zeggen, want lang niet alle geïnteresseerden zullen over een PC met ingebouwde speler beschikken. In het menu zijn de betreffende toevoegingen te herkennen aan een plusje achter de titel.

De DVD-rom extra’s bestaan uit een bio- en filmografie van de regisseur, een overzicht van de cast en crew, verwijzingen naar (filosofische) inspiratiebronnen uit de literatuur, bijna honderd foto’s, bergen Nederlandse, Engelse en Duitse recensies en artikelen over de film, en het verhaal over de zee die dacht dat zij een boom was. Verder kunnen degenen die goed zoeken een screensaver en een leuke optische illusie vinden.

Alles bij elkaar bevat het schijfje dus een flink aantal aanvullingen, die je als kijker vrijwel alle achtergrondinformatie bieden die je maar kunt wensen.

Het complexe De Zee Die Denkt is een unieke film binnen de Nederlandse cinema, waarop de woorden kunstzinnig, filosofisch en experimenteel zeker van toepassing zijn. De film werd overladen met prijzen en lovende kritieken, maar desondanks zullen er genoeg mensen zijn aan wie De Zee Die Denkt niet besteed is, op wie de film zal overkomen als ondoorgrondelijk, warrig en saai. Schrijf je daarentegen de film hoog aan, of ben je inmiddels erg nieuwsgierig geworden naar DZDD, dan is deze DVD de perfecte manier om alles over de productie te weten te komen. Dit mede door een groot aantal informatieve extra’s (al dien je voor een aantal wel over een PC met DVD-rom-speler te beschikken), die het goede beeld en geluid complementeren. Een prima DVD!

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Theorema Films.

Lees meer

• Vorige: Star Trek: TNG - Seizoen 1 (DVD)
• Volgende: Blow (DVD)