Amadeus Director’s Cut

Het verhaal van Wolfgang Amadeus Mozart (Tom Hulce) wordt verteld door zijn rivaal, de hofcomponist in Wenen maestro Antonio Salieri (F. Murray Abraham). Salieri is ervan overtuigd dat hij Mozart heeft vermoord. Salieri, inmiddels in een gekkenhuis beland, ‘biecht' zijn verhaal over Mozart op aan een geestelijke. Wanneer Mozart in 1781 naar Wenen komt, komt Salieri in aanraking met Mozart en zijn muziek. Salieri vraagt zich af waarom God een onverantwoordelijk, brutaal en speels persoon als Mozart zo’n groot en goddelijk muzikaal talent heeft gegeven. Al zijn hele leven streeft de kuise Salieri zelf deze muzikale perfectie na. Uit jaloersheid en zich te wreken tegenover God, gebruikt Salieri zijn invloed op het hof om Mozart op alle mogelijke en slinkse manieren tegen te werken. Maar het drijft hem tot waanzin, want tegelijkertijd beseft Salieri dat Mozart een muzikaal genie is en bewondert hij elk muziekstuk van Mozart. Het losbandige leven brengt Mozart steeds dieper in de problemen. Wanneer Mozart’s vader overlijdt, ziet Salieri in Mozart’s nieuwste opera Don Giovanni als enige de nog steeds aanwezige kwellende invloed van Mozart’s vader. Salieri ziet zijn kans om Mozart met een duivels plan te vernietigen en wraak te nemen op God.

Wolgang Amadeus Mozart (1756-1791) wordt door menigeen beschouwd als de geniaalste componist die ooit geleefd heeft. In zijn korte leven heeft hij een enorme schat aan muziekstukken achtergelaten, tientallen symfonieën, grote en kleine concertstukken en een groot aantal prachtige opera’s. Elk stuk van een unieke muzikale eenvoud en verfrissendheid.
Regisseur Milos Forman heeft de genialiteit van Mozart op een al haast even geniale wijze verfilmd. Gebaseerd op het toneelstuk Amadeus van Peter Shaffer, heeft Forman op zeer knappe en boeiende wijze het verhaal Mozart in beeld gebracht. Door middel van flashbacks wordt het verhaal verteld door Antonio Salieri (1750-1825), die in de film als Mozart’s grote rivaal wordt neergezet. Shaffer schreef zelf ook het filmscript.
Even geniaal is de wijze waarop de prachtige muziek van Mozart is geïntegreerd in het verhaal. Uit het enorme oeuvre van Mozart is een sterke selectie gemaakt die de film uitermate goed ondersteunt. De muziek is niet bewerkt voor de film, het zijn gewoon de originele klassieke uitvoeringen. Een fantastische manier om klassieke muziek voor een breed publiek toegankelijk te maken. Dirigent Sir Neville Marriner zorgde voor de prachtige uitvoering hiervan, tezamen met zijn vermaarde ‘Academy of St. Martin in the Fields’ orkest. Voor de muziek in de film is vooral gebruik gemaakt van de opera’s van Mozart, die in de film ook visueel mooi in beeld zijn gebracht. Deze operafragmenten zijn opgenomen in het Nationaal Theater in Praag, een prachtig authentiek gebouw, waar Mozart zelf op 20 oktober 1787 de première van zijn Don Giovanni dirigeerde. De eerste uitvoering van deze opera was trouwens pas een half jaar later in Wenen, op 7 mei 1788.
Niet alleen de muziek van de film is prachtig. Het acteerwerk is ook van bijzonder grote klasse. Met name de acteerprestatie van F. Murray Abraham is werkelijk fenomenaal, vooral zijn vertolking van de vertellende Salieri in het gekkenhuis. Prachtig en geheel terecht goed voor een Oscar. Amadeus kreeg in 1985 maar liefst acht Oscars toebedeeld, waaronder die voor de beste film, beste regie, beste acteur en beste scenario. De film is wereldwijd overladen met vele andere prijzen.

Amadeus is voor deze DVD release door schrijver Peter Shaffer, regisseur Milos Forman en producer Saul Zaentz opnieuw ge-edit, waardoor we nu de beschikking hebben over een Director’s Cut. Ruim 20 minuten beeldmateriaal is aan de film toegevoegd. Door deze toevoegingen wint de film ten opzichte van de oorspronkelijk bioscooprelease (1984) aan diepte. Ook enkele scèneovergangen zijn hierdoor vloeiender geworden. De toevoegingen zitten vooral in de eerste helft van de film en concentreren zich op de uitdieping van de rol van Salieri en de problemen van Mozart. Er is één scène, waarin Salieri de relatie van Mozart met zijn heimelijke geliefde Katerina (Christine Ebersol) ontdekt, die wat mij betreft overbodig verlengd is en eigenlijk de kracht van de scène iets onderuit haalt. Maar dat is persoonlijk. De wijzigingen in de film zijn wel zodanig ingrijpend dat een combinatie van de oorspronkelijke theatrical release met een director’s cut met behulp van seamless branching onmogelijk is geworden. Dus wie ook de oorspronkelijke bioscooprelease van de film koestert, doet er goed aan de eerdere (kale) uitgave van Amadeus van Warner te behouden of alsnog te bemachtigen.

Beeldkwaliteit

De film staat in zijn oorspronkelijk bioscoop beeldverhouding van 2.35:1 anamorf op de DVD. Voor deze release is het beeld digitaal gerestaureerd en geremasterd. En dat laat zich zeker zien. Het beeld ziet er voortreffelijk uit en is ten opzichte van de eerdere release van Amadeus dramatisch verbeterd. De kleuren zien er helder, vol en natuurlijk uit. De prachtige plaatjes van het 18e eeuws aandoende Praag zien er uit als schilderijen, zo mooi. Ook de scherpte van het beeld en de detaillering zijn beide prima. Met name de detaillering is vergeleken bij de eerdere release enorm verbeterd. Dit heeft wel een klein nadeel, want juist nu zijn er enkele momenten dat moiré zichtbaar is (het jasje van Salieri), maar dat is heel kort en minimaal. Soms doet het beeld iets ‘soft’ aan, maar dit komt vooral door de gebruikte belichting. Om de echte sfeer weer te geven heeft Forman voornamelijk alleen gebruik gemaakt van kaarsverlichting. Contrast en zwartniveau zijn ook uitstekend. En het beeld is totaal vrij van fouten. Geen vlekjes door beschadigingen of krasjes, niets van dat alles. Ook filmgrain is tot een uiterste minimum beperkt, evenals edge enhancement.
De film is goed verdeeld in 46 chapters (hoofdstukken). De DVD is van het type DVD-9, wat betekent dat hij enkelzijdig en dubbellaags is. Maar ik heb de laagwisseling niet kunnen ontdekken, uitstekend gedaan. De optionele ondertiteling (wit) is duidelijk, goede vertaling, mooie kleine letter en staat prima geplaatst in het beeld.

Geluidskwaliteit

Ook de oorspronkelijk Dolby Stereo soundtrack is gerestaureerd en opnieuw digitaal geremasterd. Dit resulteert in een mooie Dolby Digital 5.1 mix met de hoge bitrate van 448 kb/s. Ook hier een duidelijke verbetering ten opzichte van de eerdere release, die trouwens nog de lagere bitrate van 384 kb/s had. De muziek, voor deze film zo belangrijk, komt fantastisch mooi uit de speakers. De muziek klinkt mooi helder en is volledig vrij van ruis. De detaillering is uitstekend, je hoort iedere aanslag van de verschillende instrumenten. De digitale remastering vertaalt zich wel in een beetje scherpte in het hoog. De nadruk van de muziek ligt uiteraard op de frontkanalen. De muziek heeft een prachtige brede stereospreiding. Door een prima gebruik van de surroundkanalen heeft de muziek ook een zeer mooi ruimtelijk geluidsbeeld gekregen. Het LFE kanaal wordt hier spaarzaam maar erg goed ingezet, waardoor de muziek een natuurlijke diepte krijgt. Let hier maar eens op het operafragment van Don Giovanni.
De overige filmgeluiden komen alleen uit de frontspeakers en concentreren zich voornamelijk op de centerspeaker. De dialogen zijn uitstekend te volgen en komen netjes uit de centerspeaker.

Er is ook nog keuze uit een Engelse DD.20 Surround track (192 kb/s) en een Franse nasynchronisatie in DD5.1. Klein foutje op de hoes, op de DVD staat geen Italiaanse soundtrack.

Extra's

De breedbeeld menuschermen op beide DVD’s zijn statische schermen met achtergrondmuziek.
Deze ‘Limited Edition’ box bestaat uit twee DVD’s. Op de eerste DVD staat de film met enkele extra’s. Het belangrijkste extra is hier het nieuw opgenomen audiocommentaar track (DD1.0 – 192 kb/s), waarin regisseur Milos Forman en schrijver Peter Shaffer samen een toelichting geven. Onder andere wordt ook een uitleg gegeven bij de toegevoegde scènes. Het commentaar is helaas niet ondertiteld.
Op deze disc onder ‘Cast & Crew’ nog een overzicht van de acteurs en andere betrokkenen en onder ‘Awards’ een aantal schermen met een overzicht van alle prijzen die de film ten deel zijn gevallen.

Op disc 2 staan nog twee extra’s. Het belangrijkste hier is de uitstekende ‘Making of Amadeus’ documentaire. Dit is een zeer informatieve, nieuw opgenomen, ruim 60 minuten durende, documentaire waarin regisseur Forman, schrijver Shaffer en producer Zaentz terugkijken op de realisatie van deze productie. Ook uitgebreide interviewfragmenten met onder andere de hoofdrolspelers F. Murray Abraham, Tom Hulce en Elizabeth Berridge. De documentaire is verdeeld in 15 tracks die ook via het menu apart aan te keizen zijn. Het beeld is 1.78:1 anamorf breedbeeldformaat met DD2.0 Surround (192 kb/s) geluid en is Nederlands ondertiteld. Tip, bekijk ook de aftiteling want hierin geven Sir Neville Marriner en Peter Shaffer nog enkele nagedachten.
En dan rest nog de bioscooptrailer (2:17 minuten), in 1.78:1 anamorf beeldformaat, DD2.0 geluid, zonder ondertiteling.

In de doos zit ook een inlay met de tracklisting van beide DVD’s.

Regisseur Milos Forman vertelde over Amadeus dat dit iets is dat meer één keer voorkomt. Een perfecte combinatie van setting, acteurs, script en muziek waardoor er iets magisch ontstaat. En daarmee slaat hij de spijker op zijn kop. Amadeus vertelt het verhaal van Mozart, gezien door de ogen van zijn ‘concurrent’ Salieri. Deze rollen zijn indrukwekkend vertolkt door Tom Hulce en F. Murray Abraham. Historisch klopt het niet allemaal, maar het is schitterend. En door het intensieve gebruik van de originele muziek van Mozart een mooie gelegenheid in aanraking te komen met klassieke muziek en opera.
De film is nu uitgebracht in een Director’s Cut met ruim 20 minuten extra beeldmateriaal. Hierdoor heeft de film aan diepte gewonnen vergeleken bij de originele bioscoopversie. De wijzigingen in de film zijn wel zodanig ingrijpend dat een combinatie van de oorspronkelijke theatrical release met een director’s cut met behulp van seamless branching onmogelijk is geworden. Dus wie ook de oorspronkelijke bioscooprelease van de film koestert, doet er goed aan de eerdere (kale) uitgave van Amadeus van Warner te behouden of alsnog te bemachtigen.
Warner heeft Amadeus DC uitgebracht in een Limited Edition die bestaat uit een mooie cassette met 2 DVD’s. Beeld en geluid zijn voor deze release gerestaureerd en digitaal geremasterd, waardoor de kwaliteit van beide uitstekend is. Op de 2e disc staat een uitstekende één uur durende making of documentaire die Nederlands ondertiteld is. Een bijzondere film in een mooie DVD set. Een absolute aanrader.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Enforcer, The (Jet Li Boxset) (DVD)
• Volgende: Bangkok Dangerous (DVD)