JFK Director's Cut

Oliver Stone die als regisseur belangrijke registraties als "Platoon (1986)", "Born on the 4th of July (1989)" en "Nixon (1995)" op celluloid maakte, mag inmiddels beschouwt worden als één van Hollywood's beste filmmakers. Zijn werk is vrijwel altijd controversieel en is doorgaans gericht op het functioneren van de Amerikaanse overheid en de uitwassen van de Amerikaanse maatschappij die hij middels zijn eigen visie, gebaseerd op halve of hele waarheden, kritisch aan de kaak stelt. Warner Brothers heeft een viertal van zijn beste werken gebundeld in een DVD boxset: Oliver Stone Collection. Naast de documentaire "America" waarin we nader kennismaken met Stone's werk en privé-leven, tref je toppers als Heaven & Earth, Natural Born Killers en Any Given Sunday - Director's Cut aan. De laatste twee genoemde DVDs zijn inmiddels al enige tijd geleden uitgebracht en zijn boven alle kritiek verheven en hebben inmiddels de status DVD.nl TOPPER toebedeeld gekregen.
De laatste DVD uit de collectie betreft JFK Director's Cut die is voorzien van een nieuwe Dolby Digital 5.1 track en een verbeterde videotransfer. Deze DVD hebben we voor deze recensie uit de box gelicht en aan een nader onderzoek onderworpen. Maar eerst iets over de film in de vorm van een korte samenvatting:

22 november 1963. Twintig minuten nadat president John F. Kennedy door het afvuren van geweerschoten het leven werd ontnomen maakte de Amerikaanse pers de vermoedelijke schutter reeds bekend. Harvey Lee Oswald (gespeeld door Gary Oldman) werd vlak na de aanslag op de president door de politie in een bioscoop gearresteerd. Oswald werd op vrij eenvoudige wijze, althans zo lijkt het, door nachtclub eigenaar Jack Ruby met een pistoolschot voor de rollende camera's om het leven gebracht voordat het ook maar tot een proces kon komen. Drie jaar verstrijken na de moord en inmiddels heeft de Warren Commissie, die was ingesteld om de moord op de president te onderzoeken, geconcludeerd dat Oswald de moordenaar is. De beschikbare vrijgegeven stukken komen onder het oog van openbaar aanklager Jim Garrison (gespeeld door Kevin Costner) die reeds vlak na de moord betrokken was geweest bij een kort onderzoek naar één van Oswald's kennissen. Garrison valt al lezende van de ene verbazing in de andere want hij constateert dat het onderzoek door de Warren Commissie in tal van opzichten niet deugt. Hij heropent de zaak van de moord op de president en start zijn eigen onderzoek. Gaandeweg het onderzoek, waarin hij behoorlijk wat tegenwerking en tegenslag ondervindt, maar ook waarin hij nieuwe gezichtspunten omtrent de moord ontdekt, komt hij tot de conclusie dat hij een rechtszaak kan beginnen tegen ene Clay Shaw (gespeeld door Tommy Lee Jones). De rechtszaak komt er uiteindelijk en tijdens de zitting zien we Garrison gedetailleerd uiteenzetten hoe hij instanties als het Amerikaanse leger, CIA en FBI er van verdenkt betrokken te zijn in het moordcomplot tegen JFK…

Gebaseerd op "On The Trail of the Assassins" van Jim Garrison en "Crossfire: The Plot to Kill Kennedy" van Jim Marrs schreef Oliver Stone samen met Zachary Sklar het scenario van JFK. Daarbij liet Stone zijn fantasie de eigen loop en introduceerde nieuwe elementen in de film die ten dele of in het geheel niet op waarheid berustten. Desondanks maakt Stone duidelijk dat achter de schermen een "vies" machtsspel werd gespeeld met als doel JFK uit de weg te ruimen. Niet alleen is de film imponerend vanwege de uiterst knappe montage van Joe Hutshing en Pietro Scalia, die beiden daarvoor met een Oscar werden beloond, maar meer nog vanwege de acteerprestaties van de cast. Het lijkt alsof Kevin Costner, die de rol van Garrison speelt, in de huid van de aanklager is gekropen. Met name de gespeelde emotie tijdens het proces is verbluffend en van een zodanig niveau dat het de toeschouwer zal weten te raken. Tommy Lee Jones (US Marshals, The Fugitive) speelt de rol van de homofiel Clay Shaw op gedistingeerde en overtuigende wijze. Verder is opvallend dat Stone bij gebrek aan authentiek materiaal zelf een gedeelte van zijn geschoten beelden optisch verouderd heeft door in zwart/wit te filmen en beschadigingen en grain aan te brengen waardoor je soms het idee hebt dat je naar een documentaire zit te kijken. De Director's Cut bevat 17 minuten aan extra beeldmateriaal die Stone aan de oorspronkelijke bioscoopuitvoering heeft toegevoegd. Aan de hand van het * teken (asterisk) in de Scene Selection zien we welke chapters voorzien zijn van de toegevoegde scènes. Ook op de binnenkant van de snapper is het * teken bij de afzonderlijke hoofdstukken afgedrukt zodat je in één oogopslag kunt zien welke scene nieuw materiaal bevat.
Als je de film eenmaal hebt bekeken dan heeft Stone je absoluut op andere gedachten gebracht als het om de dader(s) gaat. Maar eigenlijk is de identiteit van de dader niet het belangrijkst. Belangrijker is de vraag: waarom moest JFK sterven? En wellicht komen we dat pas in het jaar 2029 te weten, want pas dan worden de nu nog geheime stukken van het Warren rapport openbaar gemaakt.

Beeldkwaliteit

Net zoals de normale DVD release van JFK heeft deze nieuwe transfer het aspect 2.35:1. Het grote verschil met de eerdere release is dat deze versie van de film anamorf is vastgelegd waardoor er meer beeldlijnen worden gebruikt tijdens de weergave van het beeld. De beeldscherpte is prima waarbij soms een minimale edge-enhancement is toegepast. Ook het contrast is prima gedefinieerd met excellent schaduwdetail. Tijdens een aantal scènes zien we dat Stone een sterke mate van (gerichte) overbelichting toepast (iets wat we overigens ook in andere Stone films tegenkomen) waardoor met name witte objecten duidelijk contrasteren met de omgeving waarin zij geplaatst zijn. Het beeld "ademt" een bepaalde sfeer uit wat wordt veroorzaakt door de variaties van heldere kleuren en het gebruik van warme tinten die heel natuurlijk ogen en die de tijdsperiode feilloos karakteriseren. Naast de verbeteringen (scherpte en het contrast) t.o.v. de "oude" transfer zijn de aliasing artefacten nog immer aanwezig en bij tijd en wijle zijn de trillende beeldlijnen zelfs hinderlijk. Echter, het beeld is verder van prima kwaliteit. De print is schoon (op de bewust vuil en bekrast gemaakte beeldfragmenten na) en bevat verder geen onrechtmatigheden. De film is logischerwijze, gezien de lengte van ruim drie uur, vastgelegd op een dubbellaags disk (DVD-9). De laagwisseling is nauwelijks merkbaar. Het aantal chapter stops bedraagt 88 (gemiddeld 2 min 24 per hoofdstuk!). De Nederlandse ondertiteling is prima onder in het beeld geplaatst. Deze transfer is van prima kwaliteit en geniet absoluut de voorkeur t.o.v. de niet anamorfe uitgave.

Geluidskwaliteit

Voor deze Director's Cut heeft men gelukkig ook het geluid geremasterd. Eén en ander houdt in dat we nu kunnen genieten van een mooie uitgebalanceerde track in Dolby Digital 5.1 formaat (384 kb/s) in plaats van de ietwat tegenvallende 2.0 track zoals die op de normale uitvoering is terug te vinden. De op de film perfect afgestemde filmmuziek van de bekende John Williams, die o.a. ook verantwoordelijk was voor de muzikale bijdrage aan Schindler's List, Harry Potter en aan die van Artificial Intelligence A.I. om er maar een paar te noemen, klinkt warm en vol. De muziek zorgt met name van de spreiding van het geluid in het front- alsmede het surroundkanaal. Daarnaast nemen we subtiele achtergrondgeluiden waar hetgeen voor de ambiance zorgt en ook horen we af en toe een effect, zoals bijvoorbeeld de schoten die op JFK afgevuurd worden. De film is ondanks de voortreffelijke muziek voornamelijk gebaseerd op dialoog dat helder en goed verstaanbaar in het midden via de centrum luidspreker wordt weergegeven. Alle kanalen krijgen het volledige frequentiespectrum van laag tot hoog te verwerken. Door de discrete aansturing van het subwooferkanaal (.1) krijgt de soundtrack net even meer punch die de soundtrack compleet maakt voor een goede HT beleving. Een heerlijk geluid dat de film in al zijn aspecten perfect ondersteunt.

Extra's

Al het bonusmateriaal, met uitzondering van het audio commentaar, Cast & Crew en de Awards, bevindt zich op de extra bijgeleverde disk die zit verscholen in de binnenkant van de Snapper. De volgende extra's zijn te bekijken of te beluisteren:

Audio Commentary Oliver Stone (Dolby Digital 2.0 – 192 kb/s)
Een commentaartrack van niveau door de regisseur. In een goed verstaanbaar en rustig ingesproken Engels horen we geen opsmuk verhaal maar een uiterst informatieve uiteenzetting door Stone waarin hij allerlei aspecten omtrent de productie van de film, de moord op JFK en het daaropvolgend onderzoek bespreekt. Jammer genoeg is het commentaar niet voorzien van ondertiteling.

Cast & Crew (16:9, 2 pagina's)
Een magere weergave van twee pagina's groot waarin de hoofdpersonen en welke rol zij in de film vertolken, wordt aangegeven.

Awards (16:9, 1 pagina)
Een overzicht van de prijzen die de film in de wacht wist te slepen.

Deleted / Extended scenes With (or without) Commentary by Oliver Stone (duur: 54 min 46 sec; aspect 2.35:1 LTBX (4:3); geluid: Dolby Digital 2.0 – 192 kb/s)
Een selectie van ongebruikt materiaal wat Stone tot zijn beschikking had voor de film. Indien je via het menu het commentaar van de regisseur selecteert krijg je o.a. te horen waarom hij, en soms onterecht naar zijn eigen mening, deze scènes niet in de film heeft opgenomen. De scènes zijn niet afzonderlijk te kiezen en worden successievelijk achter elkaar getoond. Helaas is deze uiterst interessante bonus niet voorzien van ondertiteling. Indien gekozen wordt om deze bonus met slechts productie audio te bekijken dan is er wel ondertiteling aanwezig maar niet in het Nederlands (wel Engels, Frans, Italiaans, Spaans, Duits). Deze extra bestaat uit de volgende scènes:

a. Jack Ruby Infected With Cancer
b. Jim Garrison and Dean Andrews (extended)
c. Prank Phone Calls
d. Jim, Numa, and the Colorado Businessman
e. Beverley Oliver's Interview
f. Jean Hill's Interview
g. Garrison Visits the Scene of the Crime
h. Oswald Information Revealed / Garrison Round Table Discussion (extended)
i. Oswald Leaving The Book Depository
j. LBJ Calls Dallas Police
k. Oswald Beyond The Grave
l. Alternate Ending

Multi Media Essays (duur: 40 min 46 sec; aspect 4:3; geluid: Dolby Digital 2.0 – 192 kb/s)
Deze extra bestaat uit een tweetal documentaires:

a. Meet Mr. X: The Personality & Thoughts of Fletcher Prouty (11 min)
Fletcher Prouty is de echte persoon die in de film Mr. X wordt genoemd (gespeeld door Donald Sutherland). Prouty werkte gedurende een groot deel van zijn carrière bij het Ministerie van Defensie en vertelt o.a. over de samenwerking met Garrison. Het beeld van deze extra is erbarmelijk slecht. Dit beeld is nog slechter dan het beeld van een VHS cassette die drie uur in de zon heeft gelegen. Erg jammer want de inhoud is reuze interessant. Nederlandse ondertiteling is wederom niet aanwezig (wel Engels, Frans, Italiaans, Spaans, Duits)

b. Assassination Update – The New Documents (duur 30 min 46sec)
In deze documentaire horen we Jim DiEugenio een aantal "nieuwe" documenten bespreken die door de Assassination Records Review Board zijn vrijgegeven. DiEugenio is schrijver van "Destiny Betrayed" dat een studie is naar het onderzoek van openbaar aanklager Garrison. Daarnaast is hij ook uitgever van "Probe Magazine", een blad dat het werk van de Assassination Records Review Board, die door de "House Select Comittee On Assassinations was ingesteld, zeven jaar lang heeft gevolgd. De functie van de Review Board was het ontcijferen van documenten van de overheid en de FBI die in relatie stonden met de moord op JFK. Daarbij werd nieuwe informatie gevonden en werden documenten die al aan het publiek kenbaar gemaakt waren opnieuw bekeken en ontdaan van censuur. Ook dit is een bijzonder interessante bonus die je meer achtergrondinformatie geeft. Ook hier is geen Nederlandse ondertiteling voorhanden.

Theatrical Trailer (duur: 2 min 17 sec; aspect 16:9; geluid: Dolby Digital 2.0 – 192 kb/s)

PC Friendly: Weblinks
Via de PC Friendly interface krijg je toegang tot een tweetal websites waar je nog eens allerlei informatie over het werk van Stone kan terugvinden.

JFK is een "must see" film. De Director's Cut van Oliver Stone bied je 17 minuten extra materiaal dat nog niet eerder in de film verwerkt was. De film is een weergave van het onderzoek van openbaar aanklager Jim Garrison naar de moord op president John Kennedy waarin de regisseur, controversieel zoals veel van zijn werk, zich richt op de overheid en deze als schuldige aanwijst. Het beeld is t.o.v. de normale release sterk verbeterd. Het geluid is een verademing t.o.v. de vorige uitgave. De extra's die bij deze DVD worden geleverd behoren inhoudelijk tot de betere dan die we gewoonlijk tegenkomen. Het audio commentaar is interessant en de bonus met de verwijderde scènes is ook bijzonder informatief. Helaas zijn de extra's niet voorzien van ondertiteling. JFK Director's Cut maakt deel uit van een verzamelbox met nog eens drie fantastische films en een interessante documentaire DVD waarin we nader kennis maken met deze top cineast. Als je nog niet over één van de films beschikt dan sla je met deze Oliver Stone Collection een prima slag.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Freddie Mercury Tribute Concert, The (DVD)
• Volgende: Sandokan – De Terugkeer van (DVD)