Riphagen

Andries 'Dries' Riphagen (Jeroen van Koningsbrugge) is een Amsterdamse gangster. In de oorlog werkt hij voor het Duitse Devisenschutzkommando (DSK). Riphagen weet het vertrouwen te winnen van veel Joodse onderduikers, waardoor zij hun waardevolle spullen bij hem in bewaring geven. Riphagen geeft maar een beperkt deel aan het DSK en houdt de rest zelf. Nadat hij de mensen heeft kaalgeplukt biedt Riphagen Amsterdamse politiemensen veel geld om de Joodse mensen op te pakken en over te leveren aan de Duitsers. Ook Betje Wery (Anna Raadsveld) wordt opgepakt, maar om haar familie te redden werkt ze samen met Riphagen en het DSK. Ze infiltreert in de verzetsgroep van Gerrit van der Veen (Peter Blok), waar ook Jan van Liempd (Kay Greidanus) bij betrokken is. Als Jan achter het verraad van Betje komt wil hij maar één ding; wraak nemen op Riphagen.

Riphagen is de nieuwe film van Pieter Kuijpers (Hemel op Aarde, Van God Los). Het vertelt het onwaarschijnlijke, maar waargebeurde verhaal van de Amsterdamse Jodenverrader Dries Riphagen. Kuijpers kwam zo'n twintig jaar geleden op dit verhaal door een boek van journalisten Bart Middelburg en René ter Steege over deze Amsterdamse crimineel. Kuijpers weet direct dat hij het boek wil verfilmen, maar dat idee komt pas in een stroomversnelling als hij met acteur en TV-personality Jeroen van Koningsbrugge aan de slag gaat. Ze nemen het boek als uitgangspunt, maar praten ook met Rob Riphagen, de zoon van Dries. Dat resulteert dan na al die jaren eindelijk in Riphagen. Een bij vlagen intense en soms onthutsende film. Op school leer je bij de klassieke geschiedenis over de Tweede Wereldoorlog dat Nederlanders goed waren en Duitsers fout. Riphagen laat zien dat het ook heel anders is geweest en dat duizenden, voornamelijk Joodse mensen, het slachtoffer zijn geworden van Nederlandse collaboratie met en verraad aan de Duitsers. Alleen Dries Riphagen zelf is al verantwoordelijk voor het op transport laten plaatsen van tweehonderd Joden. Het filmverhaal van Riphagen steekt goed in elkaar, al zijn niet heel veel verrassingen, afgezien dan van de verwerpelijke persoonlijkheid van Riphagen zelf. Riphagen roept een gevoel van onrecht en boosheid op. En dat in de goede zin van het woord, want het is goed als een film emoties oproept. Het bijzondere verhaal van Dries Riphagen laat nu eens de andere kant van het oorlogsverhaal zien. Er zijn helden en er zijn verraders. En Riphagen behoort duidelijk tot de tweede groep. Datgene wat de film het meest onderuit haalt is helaas Jeroen van Koningsbrugge zelf. Dries Riphagen stond bekend als een bikkelharde gangster, maar van Koningsbrugge heeft van hem een linkmiegel, een sjacheraar gemaakt. Hij slaat wel eens een man in elkaar, maar het dreigende en angstaanjagende, wat hem het aanzien van een godfather zou geven, ontbreekt bij hem. Zo dreigend en duister als hij op de poster staat is hij niet in de film te zien. Het vlakke Amsterdamse accent dat van Koningsbrugge zichzelf aangemeten heeft helpt hem ook niet. Hij lijkt nu meer op een van z'n typetjes, waarin van Koningsbrugge altijd zo in uitblinkt. Dat werkt averechts op de sfeer van de film. De rest van de cast acteert zeer degelijk, inclusief  Kay Greidanus (Bloedverwanten) als Jan van Liempd, die eigenlijk de held van de film is. De keuze voor de muziek is niet altijd even goed getroffen. Met het door een koor gezongen Kyrie Elyson tijdens de kloosterscène aan het einde van de film als dieptepunt. Dat maakt de scène vooral pathetisch in plaats van spannend. En zitten er nog een aantal missers meer in de muziek. Riphagen zal (voorlopig?) de laatste film zijn van Pieter Kuijpers. Hij wil zich gaan toeleggen op het produceren van films in plaats van ze te regisseren. Met Riphagen heeft hij in ieder geval een mooie afscheidsfilm gemaakt.

De Amsterdamse gangster Dries Riphagen verraad Joden aan de Duitsers en verrijkt zichzelf met hun bezittingen. Een van zijn slachtoffers, een jonge Joodse vrouw, besluit om mensen te verraden, zodat haar eigen familie bespaard zal blijven. Ze infiltreert in een verzetsgroep, met verstrekkende gevolgen. Riphagen is het onthutsende, maar waargebeurde verhaal van Dries Riphagen tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog. Regisseur Pieter Kuijpers heeft er een boeiende film van gemaakt, maar door de niet zo overtuigende rol van Jeroen van Koningsbrugge neemt de film wel in kracht af. Maar het is goed dat in Nederland nu ook ruimte is om de zwarte bladzijdes uit de oorlogsperiode te laten zien.

Lees meer

• Vorige: Blood Father (Bioscoop)
• Volgende: Kung Fu Panda 3 (Blu-ray)