Katyn

In september 1939 vallen de Duitsers Polen binnen. Ook het Sovjetleger valt het land binnen, zogenaamd om de Polen te bevrijden van de Duitsers. Het Poolse leger moet zich al vrij snel overgeven en duizenden Poolse soldaten en officieren worden gevangen genomen door de Duitsers. Bijna 15.000 officieren, waaronder Andrzej (Arthur Zmijewski) en zijn vriend Jerzy (Andrzej Chyra), worden overgedragen aan het Russische leger dat hen opsluit in een gevangenkamp net buiten de stad Smolensk. Anna (Maja Ostazsewska), de vrouw van Andrzej, wacht samen met hun dochter Nika op de terugkeer van Andrzej. Dan blijkt dat de Nazi’s, tijdens hun opmars in de Sovjet Unie, in de bossen bij Katyn een massagraf hebben ontdekt met duizenden Poolse officieren. De Nazi’s geven de Russen de schuld van deze massamoord en er wordt een lijst met alle namen van de slachtoffers gepubliceerd, de Katyn-lijst. Gelukkig staat de naam van Andrzej niet op deze lijst en Anna heeft alle hoop dat, als de oorlog is afgelopen, haar man spoedig weer thuis zal komen. Na de oorlog geven de Russen de Nazi's de schuld van de moordpartij en iedereen die dat ontkent wordt hard aangepakt.

Weinig mensen in Nederland en België zullen weten wat er in de Tweede Wereldoorlog in Katyn is gebeurd. Ikzelf wist het eerlijk gezegd ook niet. Als je dan de film Katyn van de Poolse regisseur Andrzej Wajda hebt gezien kom je erachter dat het een vreselijke gebeurtenis is geweest. Het is begrijpelijk dat die een land als Polen jaren bezig heeft gehouden. In de oorlog zijn bijna 15.000 Poolse officieren en mensen uit de intelligentsia (doktoren, advocaten, wetenschappers etc.) in een Russisch bos vermoord. Duizenden families werden getroffen, waaronder die van regisseur Wajda zelf. Zijn vader was namelijk een van de slachtoffers. Het is dan ook uitermate dapper dat hij daar, vele jaren later, een film over heeft kunnen en willen maken. De film is niet zozeer gebaseerd of eigen ervaringen, maar op het boek Post Mortem van Andrzej Mularczyk. Wajda heeft, samen met twee andere schrijvers, jaren aan het scenario en de film gewerkt. De meeste gebeurtenissen in de film hebben echt plaatsgevonden. Ze zijn opgetekend door getuigen in dagboeken of brieven, die Mularczyk weer heeft verwerkt in zijn boek. Wajda heeft er een mooie en soms heel aangrijpende film van gemaakt, die in 2007 werd genomineerd voor een Oscar in de categorie Beste Buitenlandse Film. Op andere momenten is de film ook heel afstandelijk. Dat komt mede doordat het voor ons buitenstaanders soms lastig te volgen is hoe het verhaal nu precies in elkaar steekt. Voor een gemiddelde Poolse kijker, die van de gebeurtenissen rond Katyn weet, zal het allemaal veel beter te volgen zijn. Maar voor ons, die de Poolse en Russische taal ook niet of nauwelijks spreken, is het een stuk moeilijker om alles te begrijpen. Het is ook moeilijk te zien wie nu een Poolse en wie een Russische soldaat is. Zo blijkt een Poolse soldaat, die teruggekeerd is uit gevangenschap, een Russisch uniform te dragen, maar dat wordt pas scènes later duidelijk. Dat kan dus voor verwarring zorgen.
Het verhaal krijgt een aantal keer in de film een wending waarbij nieuwe karakters worden geïntroduceerd, die dan een belangrijke rol toebedeeld krijgen. Andere verhaallijnen worden dan afgebroken en niet of nauwelijks afgerond. In het begin van de nieuwe verhaallijn is even onduidelijk wie die persoon nu precies is en dat schept enige verwarring. Ook is het lastig om je met dat karakter te identificeren. Door de late introductie blijft het wat afstandelijk. Er wordt door alle acteurs wel uitstekend geacteerd. Vooral Maja Ostazsewska, die Anna, de vrouw van Andrzej speelt, is erg goed. Haar wanhoop, verdriet en ongeloof weet ze overtuigend op het witte doek over te brengen. Slechte acteurs zien we niet in deze film, elke rol wordt op een prima manier vertolkt. Dit maakt, samen met het bijzondere gegeven van de film, de wat warrige verhaallijnen meer dan goed. Katyn is daarom ook een goede film, die een kwestie aan de orde brengt die veel Polen als een etterende wond zien. De film is een teken van gerechtigheid voor de slachtoffers en rekent af met een lange geschiedenis vol leugens van de Sovjet-overheid.

Beeldkwaliteit

Katyn staat in 1.78:1 anamorf op de DVD. Helaas wijkt dat behoorlijk af van het originele 2.35:1 beeldformaat. Het betreft hier een bijgesneden transfer (zie screenshot 4), waarbij beeld aan de zijkanten van het kader is afgesneden. Dat is absoluut niet zoals de makers het bedoeld hebben. Dat geeft flinke puntenaftrek en dat is spijtig, want de kwaliteit van het beeld op zich is bovengemiddeld. Het ziet er scherp, contrastrijk en sfeervol uit. Een heel enkele keer valt wat lichte edge-enhancement waar te nemen, maar zelden of nooit in een storende vorm. Het schaduwdetail laat op momenten wat te wensen over, maar over het algemeen hebben we hier met een goede beeldkwaliteit van doen. Dat maakt het dus extra jammer dat men niet voor het originele beeldformaat heeft gekozen. Van de buitenlandse releases hebben alleen de Engelse Blu-ray Disc-uitgave en de Australische DVD-uitgave het originele beeldformaat.

Geluidskwaliteit

Op de DVD van Katyn staan twee geluidstracks. Een Dolby Digital 5.1 (448 kb/s) track en een Dolby Digital 2.0 (192 kb/s) track. We bespreken hier het DD 5.1 geluid, maar het DD 2.0 geluid kan niet zomaar worden afgeschreven. Dat is namelijk prima verzorgd en dat kunnen we van het DD 5.1 geluid niet helemaal zeggen. Daarvoor klinkt het allemaal iets te gekunsteld en dan met name de surroundkanalen. Die zijn kunstmatig gecreëerd uit de frontkanalen. Daardoor ontstaat er wel een ruimtelijk geluidsbeeld, maar klinkt het niet erg natuurlijk. De surroundkanalen klinken heel elektronisch en blikkerig en voegen eigenlijk niets toe aan het geluidsbeeld. Dialogen komen bij de DD 5.1 track uit zowel het centerkanaal als uit de frontkanalen. Dat is niet zo heel mooi, maar dat is zoals het oorspronkelijk is gemixt. De frontkanalen laten een mooi stereogeluid horen, waarbij vooral de omgevingsgeluiden en geluidseffecten goed naar voren komen. Daarbij is er weinig verschil met de DD 2.0 track, zodat in het geval van Katyn eigenlijk niet echt een keuze te maken valt tussen het DD 5.1 en het DD 2.0 geluid.

Extra's

De DVD heeft een statisch menuscherm, zonder achtergrondgeluid. Op de DVD staan alleen een aantal promotietrailers en de trailer van de film. Buitenlandse uitgaves bevatten meer extra’s, waaronder een interview met regisseur Wajda en een Making of. Jammer dat deze niet op de Nederlandse uitgave voorhanden zijn, want het verhaal vraagt om meer achtergrondinformatie.

Trailer (1 min)
Een korte trailer van de film, bedoeld voor de Poolse markt. De trailer is in 2.35:1 anamorf beeldformaat (het juiste beeldformaat) en bevat Nederlandse ondertiteling.

In de oorlog worden bij de plaats Katyn bijna 15.000 Poolse officieren vermoord. De Nazi’s beschuldigen de Russen hiervan en die beschuldigen op hun beurt de Nazi’s. De film Katyn is een bij vlagen aangrijpende, op andere momenten weer vrij afstandelijke film van de Poolse regisseur Andrzej Wajda over de betrokken personen rond deze moordpartij. De beeldkwaliteit is over het algemeen bovengemiddeld, zij het dat het beeld in een bijgesneden beeldformaat op de DVD staat. De geluidskwaliteit is redelijk goed, al klinkt het Dolby Digital 5.1 kanaal wat gekunsteld in de surroundkanalen. Behalve een trailer staan er geen extra’s op deze DVD. Wie voor een goed beeldformaat en extra’s wil, is aangewezen op de Engelse Blu-ray Disc uitgave. Wie geen extra’s hoeft, maar wel een goed beeldformaat, zou de Australische DVD-uitgave kunnen overwegen. Let op dat bij Amazon.com een beeldformaat van 2.35:1 bij de DVD wordt vermeld, maar dat is incorrect!

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Indies Home Entertainment.

Lees meer

• Vorige: Fourth Kind, The (DVD)
• Volgende: Due Date (Blu-ray)