Hel van '63, De

De winter van 1963 is bar en boos. Het vriest dat het kraakt en velen hopen dat er een Elfstedentocht gaat komen. Annemiek (Chava Voor In 't Holt) wil een Elfstedenkruisje halen voor haar overleden vriend Melle, die erg van schaatsen hield. Kees Ferwerda (Chris Zegers) is net verlaten door zijn zwangere vrouw Dieuwke (Chantal Janzen), omdat hij zo'n slapjanus is die niets afmaakt. Hij wil echter koste wat het kost de tocht der tochten rijden, ook al kan hij dan niet bij de bevalling zijn. Soldaat Henk is een schaatsfanaat die erg graag de tocht wil rijden, maar geen toestemming krijgt van zijn meerdere (Cees Geel). Sjoerd (Lourens van den Akker) wil alleen maar de tocht rijden, omdat hij zo langs zijn ooms kan gaan, die langs de route wonen. Hij wil van hen namelijk geld lenen om de boerderij van zijn vader te kunnen kopen. Zo heeft ieder z'n eigen reden om de Elfstedentocht te gaan rijden. Na veel wikken en wegen besluit het comité dat de tocht door zal gaan. Maar de omstandigheden zijn zeer zwaar. Het is bijna 20 graden onder nul en er is slecht weer voorspeld. De kans is klein dat de vier de finish ooit halen. Maar toch gaan ze er voor, alle ontberingen voor lief nemend.

In 1963 werd de zwaarste Elfstedentocht uit de geschiedenis gereden. Onder barre weersomstandigheden vertrokken zo'n kleine 10.000 rijders. Uiteindelijk haalden slechts 69 toerrijders de finish. Deze heroïsche tocht staat bij veel oudere mensen nog goed in het geheugen gegrift. Het verhaal van de zware tocht is zo aansprekend, dat filmmaker Steven de Jong (De Schippers van de Kameleon, De Scheepsjongens van Bontekoe) besloot een film over deze Elfstedentocht te maken. Hij bedacht samen met Maarten Lebens en de inmiddels overleden Jean Ummels een verhaal over vier mensen, die ieder hun eigen reden hebben om de Elfstedentocht te gaan rijden. Dat resulteerde in De Hel van '63. De Jong is in de archieven gedoken en kwam een aantal interessante gebeurtenissen tegen. De verhalen van de vier hoofdpersonen zijn dan ook op deze gebeurtenissen gebaseerd. Natuurlijk is het wat aangepast en geromantiseerd, maar de basis ligt bij de echte toerrijders van de tocht uit 1963. Alle ingrediënten voor een enerverende film, zou je zeggen. Maar niets is minder waar. De Hel van '63 is redelijk vermakelijk, maar het is geen goede film. Dat komt vooral door het slappe scenario en de knullige dialogen. Het acteerwerk in deze film is ook niet echt geweldig. Subtiliteit is ver te zoeken en het ligt er allemaal te dik bovenop. Met een wel heel erg schmierende Dirk Zeelenberg als Telegraafjournalist als voornaamste uiting van het acteergedrag. Ook Chris Zeegers als de langharige Kees is niet overtuigend. De enige die eigenlijk een beetje goed uit de verf komt is Chava Voor In 't Holt als Annemieke, een jong meisje die de tocht schaatst als eerbetoon aan haar overleden vriend. Naast de hoofdrolspelers wordt een keur van bekende Nederlanders uit de kast getrokken voor kleine rolletjes in de film. Wie goed kijkt ziet onder meer Piet Paulusma, Henk Westbroek, Jan Douwe Kroeske of Edwin Evers voorbijkomen.
De film ziet er wel goed uit. De opnames zijn voor een groot gedeelte gemaakt in Finland, op de bevroren wateren rond Kemi. In eerste instantie werd er gekozen voor Litouwen, maar daar was geen sneeuw, een ingrediënt dat noodzakelijk was voor deze film. Men week op het allerlaatste moment uit naar Kemi, waar de temperaturen ver onder nul lagen en het ijs dik genoeg was voor de opnames. Via een aantal visuele effecten zijn er wat molens en huizen in beeld geplaatst, waardoor het er toch erg Nederlands uitziet. Het met sneeuw bedekte Sneek, waar een speciale constructie werd gebouwd om het ijs na te bootsen, ziet er geloofwaardig uit. De Jong heeft bedacht om met een virtuele weerwolf wat extra dreiging toe te voegen aan het verhaal, maar dat werkt alleen maar potsierlijk. Het past niet in het geheel en leidt de aandacht af van waar het werkelijk om gaat. De film heeft een 'van dik hout zaagt men planken' aanpak. Enige subtiliteit is ver te zoeken. Dat zijn we ook wel gewend van Steven de Jong, dus men weet wat men krijgt. Daar valt natuurlijk ook wel wat voor te zeggen. Bovendien kan De Jong een lange neus maken naar alle criticasters. De film was een groot succes in de bioscoop. Er valt ook wel voldoende te beleven. Dat maakt het nog geen goede film, verre van dat, maar het is wel redelijk aangenaam vermaak.

De Hel van '63 is door Bridge Entertainment uitgegeven als 2-disc DVD en 1-disc Blu-ray Disc. De bespreking hieronder betreft de Blu-ray Disc.

Beeldkwaliteit

De HD-transfer op deze Blu-ray Disc wordt gepresenteerd in het originele 1.85:1 beeldformaat. Deze uitgave is een 25GB enkellaags disc, waarvan een kleine 24GB is beschreven. Het beeld heeft een resolutie van 1080/24p, dus 1080 beeldlijnen progressief met 1920*1080 beeldpunten en een beeldsnelheid van 24 beelden per seconde (de originele filmsnelheid). Voor de encoding van het beeld is gebruik gemaakt van de MPEG-2 videocodering, wat niet bekend staat als de beste codering.

De film is op 16mm gedraaid en voor bioscooprelease overgezet naar 35mm film. Het beeld ziet er voldoende scherp uit, maar de film bevat ook een aantal behoorlijk softe momenten. Dat heeft meer met de cameravoering te maken dan met de transfer. De scherpte ligt soms op het verkeerde punt. De kleuren zijn erg bleek, wat een bewuste keuze is en de kille en koude sfeer extra versterkt. Er is wat DNR (Digital Noise Reduction) toegepast, maar niet in een storende mate. Het contrast en schaduwdetail van het beeld zijn goed. Het zwartniveau is echter vrij matig. Het zwart heeft meer een groen/grijze aanblik, wat niet echt mooi is. Tussen de nieuwe beelden zitten ook een aantal originele beelden uit 1963. Deze zien er netjes uit en passen goed tussen de nieuw gedraaide beelden. Waar het goed fout gaat is niet zozeer het beeld, maar de ondertiteling. De film is voor een deel Nederlands en voor een deel Fries gesproken. Men kan Nederlandse ondertiteling kiezen, maar niet alleen voor de Fries gesproken teksten. Dus als je geen Fries verstaat, ben je bijna verplicht om de gehele film door Nederlandse ondertiteling te gebruiken. Het wisselen van ondertiteling is namelijk vrij omslachtig tijdens het kijken van de film. Hier had men beter over na moeten denken.

Onderstaande HD screenshots zijn verkleind naar 1280*720 formaat en gecomprimeerd opgeslagen. Ze zijn daarom niet representatief voor de hoge beeldkwaliteit van Blu-ray Disc, maar geven wel een goede indruk

Geluidskwaliteit

Voor het geluid is er een LPCM 5.1 track (48 kHz/16 bit/4608 kb/s) en een Dolby Digital 5.1 (640 kb/s) track beschikbaar. Het geluid zelf is prima in orde, met duidelijk verstaanbare dialogen die goed uit het centerkanaal komen. Misschien zijn ze wel te duidelijk verstaanbaar. Ze liggen soms wat teveel op de voorgrond en het zou mooier zijn geweest als ze iets meer in het geheel waren opgegaan. Nu mis je wat diepte in het geluid. De geluidseffecten van het schaatsen klinken erg overtuigend. De atmosfeergeluiden van het slechte weer komen mooi ruimtelijk over. Vooral de ijzige wind in de surroundkanalen maakt dat het koud aanvoelt. Het LFE-kanaal spreekt ook een aardig woordje mee. De muziek is bij vlagen sfeervol, dan weer pompeus en soms ook karikaturaal. Wisselend van niveau dus, zoals eigenlijk de gehele geluidstrack. Soms erg mooi en goed, dan weer vrij kunstmatig.

Extra's

De Blu-ray Disc heeft een statisch menuscherm in 1.78:1 beeldformaat, zonder achtergrondgeluid. Alle extra's zijn in SD-formaat. De tekst op de achterkant van de hoes is rechtstreeks overgenomen van de DVD-versie, want men spreekt van een "Extra Disc 2". De Blu-ray Disc uitgave bestaat echter maar uit 1 disc. De op de hoes vermelde extra's staan wel allemaal op deze uitgave. Alle extra's zijn in 1.78:1 beeldformaat en zijn Nederlands gesproken.

Teaser (1 min)
Een korte teaser voor de film met alleen beelden uit de film, zonder begeleidend commentaar.

Trailer (2 min)
De bioscooptrailer van de film.

TV Commercials (1 min)
Twee korte commercials voor de Nederlandse televisie.

Making Of (32 min)
Een documentaire die veel kanten van het filmmaken belicht. In het eerste gedeelte worden de karakters voorgesteld door de hoofdrolspelers. Het tweede deel gaat over de techniek van de film. Hoe is het opgenomen en welke hulpmiddelen zijn daarvoor gebruikt. Daarna komt ook ter sprake hoe het is om in het buitenland te filmen. Ter afsluiting zien we nog hoe de montage in z'n werk gaat. Het is een documentaire die wat verder gaat dan de gemiddelde Making Of, vooral door de uitleg van de techniek. Deze Making Of is ook op televisie uitgezonden.

Making of the Visual Effects (3 min)
Een korte impressie van hoe de visuele effecten zijn toegepast. Zonder uitleg of begeleidend commentaar zien we de beelden voor de aanpassing met effecten en daarna. De wisseling is vaak zo snel dat heel moeilijk te zien is wat er nu precies is veranderd. Een iets rustiger tempo zou prettiger zijn geweest.

Videoclip – "De Hel Foarby" van De Kast (4 min)
De videoclip van het nummer "De Hel Foarby" van De Kast. Het nummer wordt gebruikt tijdens de aftiteling van de film. Er zijn veel beelden van de film in te zien.

Fotogalerij
25 Foto's met afbeeldingen uit de film.

In de koude winter van 1963 wordt er een Elfstedentocht gereden. Vier jonge mensen hebben ieder hun eigen reden om de tocht te rijden. Het weer is echter bar en boos en het is de vraag of ze de finish zullen halen. De Hel van '63 is een matige film met knullig acteerwerk. Het is een "van dik hout zaagt men planken" film van regisseur Steven de Jong. Maar de film heeft ook z'n momenten en is daarom best wel vermakelijk. Technisch steekt deze Blu-ray Disc redelijk goed in elkaar. Het is geen hoogvlieger, maar weet voldoende te overtuigen. Grootste misser is de Nederlandse ondertiteling, die je nodig hebt voor de Friese dialogen, maar daardoor ook verplicht bij alle Nederlandse dialogen hebt. Deze uitgave heeft een paar aardige extra's, die gelijk zijn aan de DVD-uitgave. De Hel van '63 is een film die je typisch een keer zou kunnen huren.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Bridge Entertainment Group.

Lees meer

• Vorige: Death Sentence (Blu-ray)
• Volgende: New World, The (EC) (Blu-ray)