Ben-Hur

We schrijven het jaar nul, de geboorte van Christus. De Romeinen hebben grote delen van de wereld in hun macht en zo ook Judea, een onderdeel van wat nu Israel is. In dat Judea wordt Juda Ben-Hur geboren als zoon in een rijke adellijke familie. Juda raakt tijdens zijn jeugd bevriend met een zoon van de Romeinse gouverneur, Messala. Wanneer de gouverneur vertrekt raken Juda en Messala elkaar echter kwijt.
Ongeveer dertig jaar later komt Messala terug, nu om zelf leiding te geven over Judea. Wanneer de twee jeugdvrieden elkaar weer ontmoeten lijkt er aan hun vriendschap niets verandert. Maar schijn bedriegt want Messala wil de invloedrijke Juda gebruiken om 'verraders' op te sporen. Wanneer Juda weigert om Messala te helpen en tot overmaat van ramp een belangrijk Romein gewond raakt bij het huis van Juda, neemt Messala wraak door hem als slaaf naar de galeischepen te verbannen en zijn zus en moeder gevangen te zetten. 
In de galeien weet Juda te overleven en wanner hij na een zeeslag het leven van bevelhebber Quintus Arius redt wordt Juda als dank daarvoor door Arius aangenomen als zoon. Juda wil echter niet als adel in Rome leven, hij wil terug naar Judea om zich te wreken en om zijn moeder en zus te zoeken. Wanneer Juda na een race in het circus heeft afgerekend met Messala lijkt hij een andere, hardere man geworden. Dan ontmoet Juda een man die over vrede predikt en die zijn leven verandert.

Ben-Hur is ongetwijfeld een van de belangrijkste en meest opzienbarende films ooit gemaakt. De film moest in 1959 het bijna failliete MGM weer uit het slop halen en was een laatste alles-of-niets poging voor de studio. De productie werd zeer grootschalig aangepakt met vele honderden figuranten, duizenden kostuums en zeer grote sets. Ben-Hur is een film die door de critici werd geprezen en maar liefst 11 Oscars in de wacht sleepte, een aantal wat sindsdien alleen door Titanic geëvenaard is. Ben-Hur is en blijft een prachtige film die ook heden ten dage blijft boeien en geen moeite heeft om bijna drie en een half uur de aandacht van de kijker vast te houden. Een absolute aanrader en een film die eigenlijk in geen enkele collectie mag ontbreken.

Beeldkwaliteit

Ben-Hur komt uit 1959 en is dus ruim 40 jaar oud. In eerste instantie heb je niet al te hoge verwachtingen bij een film van die leeftijd, zeker als je ziet dat veel films uit de het begin van de jaren tachtig al slecht van kwaliteit zijn door het verouderen van het filmmateriaal. Ben-Hur is echter een film die geschoten is met 70 mm film, een type film waarvan het frame ongeveer vier keer zo groot is zal bij de 35 mm films die nu gebruikt worden. Het voordeel hiervan is dat de film, ook na langere tijd, zeer veel detail bevat en makkelijker te restaureren is.

En dat restaureren is bij Ben-Hur wonderbaarlijk goed gelukt, het is duidelijk te zien dat Warner hier erg veel tijd in heeft gestoken. Over het algemeen is de kwaliteit van het beeld, ook voor huidige standaarden, gewoon erg goed te noemen. De stabiliteit van de print is echter niet helemaal optimaal, waardoor het beeld wat heen een weer lijkt te schommelen in sommige scenes. Dit is hoogst waarschijnlijk te wijten aan de originele film die niet helemaal strak in de camera's heeft gelegen.

Het contrast is over het algemeen goed, als is duidelijk te zien dat sommige donkere scenes zijn 'opgelicht' om zo details te verduidelijken. Dit heeft wel als gevolg dat het zwart in deze scenes minder zwart is. Gedurende het grootste deel van de film is het beeld echter prima van contrast, en laat de film haar leeftijd niet of nauwelijks zien. De kleurbalans is ook goed, met redelijk realistische kleurtonen en goede huidtinten. Filmgrain is in het grootste deel van de film onopmerkbaar en zelfs in de scenes die er wel last van hebben is het niet echt irritant. Vuil en spetters vormen ook geen probleem. De scherpte van het beeld is ook redelijk tot goed, als is in sommige scenes wel zeer duidelijke edge enhancement aanwezig. Het beeld is dus erg goed, en als we de leeftijd in acht nemen is het beeld zelf perfect te noemen.

Het beeld van Ben-Hur heeft trouwens een bijzonder aspect ratio (breedte-hoogte verhouding). De film is namelijk 2.7 maal zo breed als hoog, en het beeld is in dit originele 2.70:1 formaat op de DVD gezet. Dit betekend dat zelfs op een breedbeeld TV bijna de helft van het beeld bestaat uit zwarte balken, het voordeel is wel dat het complete beeld te zien is. De Pan en Scan versie van de film die vaak op TV wordt uitzonden bevat minder dan de helft van het originele beeld en ziet er werkelijk niet uit. Op deze DVD krijgen we gelukkig het volledige beeld zoals het door de regisseur bedoeld is.

De door Warner uitgegeven DVD is een zogenaamde DVD-18, een DVD met aan beide kanten twee lagen. Op kant A staat het eerste deel van de film, op kant B het tweede deel en de extra's. Ben-Hur is dus een 'flipper' waarbij de DVD tijdens de film omgedraaid moet worden. Normaal gesproken zijn flippers heden ten dage 'uit den boze' maar Ben-Hur is een geval apart. De film duurt namelijk 214 minuten, bijna drie en een half uur dus. Wanneer we in ogenschouw nemen dat een wat oudere film met wat meer storende beeld-elementen moeilijker te comprimeren is dan is het een goede keus geweest van Warner om niet te proberen de hele film op een enkele kant te proppen. Doordat de film nu in twee delen op de DVD staat hoeft het beeld minder gecomprimeerd te worden wat betere beeldkwaliteit tot gevolg heeft.

Geluidskwaliteit

Het geluid is afkomstig van een 6-kanaals magnetische track waarbij vijf voorkanalen en slechts een enkel achterkanaal gebruikt werden. Hiertoe koos men om de dialoog altijd zo goed mogelijk te kunnen plaatsen bij gebruik van het extreem brede frame. Voor de DVD is het geluid geremixt tot een normale 5.1 kanaals Dolby Digital soundtrack waarbij alle vijf kanalen apart aangestuurd worden.
De kwaliteit van het geluid is goed te noemen, als is het dynamisch bereik wat beperkt en klinken hoge tonen duidelijk niet zo sprankelend als bij nieuwe films. De achterkanalen worden veelvuldig aangestuurd, niet alleen met effecten maar ook met omgevingsgeluid en muziek. De effecten worden overigens niet in split surround weergegeven maar zijn gewoon mono. Veel activiteit hebben we bij de subwoofer niet waar kunnen nemen, vrijwel al het laag wat aanwezig is wordt naar de hoofdspeakers gestuurd.
Wat hier en daar wel wat irritant overkomt is de slechte dubbing. Veel scenes zijn later in de studio ingesproken, en dit is niet altijd even nauwkeurig gedaan waardoor er soms duidelijk verschil is tussen beeld en geluid.

Extra's

De eerste extra is een audiocommentaar-track van Charlton Heston, de acteur die Ben-Hur speelt. De goede man verteld interessante dingen maar had kennelijk niet de puf om de complete film lang door te babbelen. Omdat er nogal wat gaten in zijn verhaal vallen heeft Warner ervoor gekozen om na elke stuk commentaar de bekende 'fast forward' pijltjes in beeld te plaatsen ( >>| ) Die aangeven dat je door op die toets te drukken kunt skippen naar het volgende stuk commentaar. Een er handig optie die ervoor zorgt dat je niet hele stukken naar 'niets' luistert.

Op kant B staan de echte extra's, dit omdat het grootste deel van de film zelf op kant A staat en er dus ruimte over was op de B zijde. De extra's beginnen met een documentaire van ruim een uur die de titel 'Ben-Hur - The making of an epic' heeft meegekregen. Niet alleen wordt er in deze documentaire ingegaan op het maken van de film, maar ook op het verhaal, het script en een vorige versie van de film. Voor fans van de film is deze documentaire een absolute must omdat er zeer veel informatie over de film, de makers, het verhaal en de studio wordt gegeven. Zeer interessant.

Buiten de documentaire en de commentaartrack vallen de extra's eigenlijk een tikkeltje tegen. Een Cast en Crew listing ontbreekt niet, maar achtergrond informatie over deze mensen is niet opgenomen, het blijft bij een rijtje namen.
Wat wel aardig is zijn de screentests. MGM heeft zeer veel acteurs laten testen voor Ben-Hur en zo krijgen we onder andere een (zeer jonge) Leslie Nielson te zien in de rol van Messala. In de zeven minuten durende screentest krijgen we deze acteur die later bekend werd in de Naked Gun films te zien tegenover Cesare Danova die Ben-Hur speelt.

Als laatste krijgen we een foto galerij met foto's tekeningen, storyboards en posters van de film te zien.
In de omslag van de DVD vinden we ook nog een boekje met 10 pagina's productieinformatie.

Wat valt er te zeggen over Ben-Hur? De film zelf is een waar meesterwerk en zonder twijfel een van de allerbeste films ooit. De door Warner gemaakte DVD is ook een waar juweeltje. De film is in prima kwaliteit op de DVD gezet en verraad vrijwel nooit dat de film al meer dan veertig jaar oud is. Beeld en geluid zijn goed en zorgen ervoor dat we de film nu als nooit eerder kunnen beleven. De extra's zijn ook prima. Naast commentaar van Charlton Heston krijgen we een zeer mooie documentaire die zeker de moeite waard is. Al met als is Ben-Hur gewoon een film, die je moet hebben en die we van harte aanraden.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Warner Home Video.

Lees meer

• Vorige: Oliver & Co (DVD)
• Volgende: Aristokatten, De (DVD)