Celluloid Closet, The

Al sinds het ontstaan van de cinema komen er homo\'s en lesbiennes voor in de film. In 1895 zien we in een experimenteel filmpje van Edison twee mannen met elkaar dansen. In het begin worden homo\'s en lesbiennes in de film door het publiek weliswaar geaccepteerd, maar vindt men het vooral lachwekkend. In de jaren \'30 worden de uitingen van homoseksualiteit in de film wat explicieter en vulgairder. De politiek en christelijke (lees: katholieke) organisaties grijpen dan in. Zo wordt door het Amerikaanse kabinet minister Will Hays aangesteld, die namens een commissie de zogenaamde Hays-Code opstelt. Die bevat regels waaraan de filmproducenten zich dienen te houden. Ook de katholieke kerk komt met een aantal regels. Worden die overschreden, dan worden de films geboycot. Filmmakers proberen deze regels te omzeilen door indirecte verwijzingen naar homoseksualiteit in de films aan te brengen, zoals in Rope van Alfred Hitchcock of The Maltese Falcon. Pas aan het eind van de jaren \'60 vervagen de regels en is er meer ruimte voor openlijke homoseksualiteit in de film. In de Britse cinema was men al veel eerder openhartig over homoseksualiteit op het grote doek. De rol van homoseksuelen verandert door de jaren heen van mietjes tot moordenaars. Vaak worden ze afgeschilderd als booswichten en heksen. Veel later is het mogelijk om films te maken waarin homoseksualiteit een serieus onderwerp is, zoals Philadelphia met Tom Hanks. Er is nog altijd een taboe, maar dat is veel minder dan halverwege de vorige eeuw.

Sinds Brokeback Mountain blijkt dat films die homoseksualiteit als thema hebben succesvol kunnen zijn. Dat was vroeger wel anders. In een deel van de vorige eeuw was het tonen van homoseksualiteit in films verboden. Dat verbod werd ingesteld door \"The Code\", een commissie ingesteld door minister Hays. Regisseur Gore Vidal, een van de geïnterviewden in deze documentaire, had zoals velen een gloeiende hekel aan deze “fatsoensrakkers”. Door hun ingrijpen bleef er soms helemaal geen verhaal meer over. Als er boeken werden verfilmd waarin homoseksualiteit voorkwam, dan werden de thema’s aangepast. Daarom werden de regisseurs creatief met het tonen van homoseksualiteit. Dat gebeurde indirect. Maar dat ging (gaat?) in het echte leven ook zo. Het openlijk tonen van homo of lesbisch zijn is in veel landen – en dan met name Amerika – nog steeds nauwelijks mogelijk. Maar voor het “homopubliek” was dat toch niet zo’n probleem. Zij herkenden de subtiele verwijzingen direct. Als later het verbod wordt opgeheven wordt er wel homoseksualiteit getoond in de films, maar dan als iets pervers, ziekelijks. Kijkers die zelf homo waren dachten door de films dat zijzelf óók ziekelijk waren en dat er iets ergs met hen zou gebeuren. In de film loopt het namelijk bijna altijd slecht af met homo’s en lesbiennes. Pas vanaf 1970 verandert dat met de film The Boys in the Band, de eerste film die normaal omgaat met homoseksuelen. Sindsdien wordt dit thema langzaamaan steeds meer geaccepteerd, met – op het tijdstip van filmen van deze documentaire – Philadelphia als hoogtepunt.
The Celluloid Closet is een documentaire van Oscarwinnaars Rob Epstein en Jeffrey Friedman. Epstein won zijn eerste Oscar in 1984 met de documentaire The Times of Harvey Milk (ook verkrijgbaar op DVD), een film over een homoseksueel raadslid van San Francisco dat vermoord werd. Later werd dit verhaal verfilmd in Milk, met Sean Penn in de rol van Harvey Milk. Sinds 1987 werkt Epstein samen met Jeffrey Friedman. Hun eerste samenwerking had als resultaat weer een Oscarwinnende documentaire. Common Threads: Stories of the Quilt gaat over mensen die aan aids lijden. In 2000 maakten ze samen Paragraph 175, een documentaire over homoseksuelen onder het Nazi-regime. Zoals nu wel duidelijk is zijn de regisseurs begaan met het lot van homoseksuelen, zowel mannen als vrouwen. In The Celluloid Closet beperken ze zich tot de rol van homoseksuelen in de film, vanaf het begin van het filmtijdperk tot begin jaren \'90, tot en met Philadelphia met Tom Hanks. Die film was een doorbraak op het gebied van films over homoseksuelen met aids. Geen andere film bracht dat zo open en eerlijk als deze film. Dat Tom Hanks daarbij een belangrijke rol met betrekking tot de acceptatie van dit onderwerp speelde staat buiten kijf. Maar de documentaire gaat veel verder dan dat. Het geeft een inzichtelijk beeld hoe homoseksualiteit (niet) geaccepteerd werd in films.
Veel van de geïnterviewden die aan het woord komen in deze documentaire zijn zelf homo of lesbisch. Een aantal van hen schrijft scenario’s waarin ze hun eigen homoseksuele ervaringen in verwerken. Uiteindelijk is het gewoon prachtig om te zien in een film als twee mensen van elkaar houden. Het maakt helemaal niet uit of dat een man en een vrouw, twee mannen of twee vrouwen zijn. Dat is wat deze documentaire wil vertellen.

Beeldkwaliteit

De documentaire staat in een 1.33:1 beeldformaat op de DVD. Doordat er veel gebruik wordt gemaakt van oud archiefmateriaal is de beeldkwaliteit nogal wisselend. Er zijn beelden bij die in slechte staat zijn, andere stukken zien er veel beter uit. Het is moeilijk om daarop de waardering voor het beeld af te meten. Tussen de beeldfragmenten door zijn er recente interviews gemonteerd. Die zijn op 35mm film gedraaid. Die beelden zien er redelijk goed, maar ook wat gedateerd uit. De documentaire staat op een enkellaags DVD (type DVD 5) en daardoor zijn er vrij veel compressiefoutjes te zien. Een enkele keer is er flinke macro-blocking te zien. De scherpte is lang niet optimaal. De interviews hebben een licht softe aanblik en de print is ook niet geheel schadevrij. Met enige regelmaat komen kleine spettertjes voorbij, maar echt storend zijn deze zelden. De interviewfragmenten zijn over het algemeen iets te rood van kleur. De huidtinten tonen niet echt natuurlijk. Wel zijn de beelden goed van contrast. Voor een documentaire als deze is de beeldkwaliteit wel voldoende.
De film heeft acht hoofdstukken, die ook via het menu te bereiken zijn. De optionele ondertiteling is prettig leesbaar, al wordt er soms een stukje niet vertaald.

Geluidskwaliteit

De DVD heeft alleen een Dolby Digital 2.0 (224 kb/s) geluidstrack. Veel opzienbarends is er niet te beleven bij deze film. Het is een documentaire die bestaat uit \"talking heads\", afgewisseld met veel archiefmateriaal. Het geluid valt dan eigenlijk alleen maar te beoordelen op de teksten van de geïnterviewden. Daar is gelukkig niets mis mee. Alles is goed en duidelijk te verstaan en daar gaat het hier om. De enige vorm van stereo wordt gecreëerd door de speciaal voor deze film geschreven muziek van Carter Burwell. Voor de rest is alles mono. Verder valt er niet zoveel te zeggen over deze geluidstrack. Voor deze documentaire voldoet ze prima.

Extra's

De DVD heeft statische menuschermen in 1.33:1 beeldformaat met een fragment van Carter Burwell\'s muziek als achtergrondgeluid.

Trailer (2 min)
De originele bioscooptrailer voor de Nederlandse bioscopen. Het beeld is nogal schokkerig en matig van kwaliteit, maar doet wel erg authentiek aan.

Homoseksualiteit is al sinds het begin aanwezig in films. Werd het in het begin lachwekkend gevonden, later werd het verbannen uit films. Pas aan het eind van de 20e eeuw werd homoseksualiteit in films geaccepteerd.
The Celluloid Closet is een informatieve en bij vlagen ontroerende documentaire van Rob Epstein en Jeffrey Friedman. De interviews worden geïllustreerd met veel verhelderende beelden. De documentaire is gemaakt in 1995, dus films als Brokeback Mountain of Milk komen niet aan de orde. De DVD heeft een net voldoende beeld- en geluidskwaliteit. Het kan zeker beter, maar voor een documentaire als deze is het alleszins acceptabel. Behalve een trailer zijn er geen extra\'s aanwezig. Wie meer achtergrondinformatie wil kan de Special Edition uit Amerika overwegen. Hierop staat audiocommentaar van de regisseurs en meer extra\'s.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Homescreen.

Lees meer

• Vorige: Nights in Rodanthe (DVD)
• Volgende: Seven Pounds (DVD)