Neujahrskonzert - New Year’s Concert 2009

Elk jaar kan de muziekliefhebber genieten van het traditionele nieuwjaarsconcert met de Wiener Philharmoniker vanuit De Gouden Zaal van het Musikverein in het Oostenrijkse Wenen. De uitvoering van dit concert op nieuwjaarsdag is al een groot aantal decennia een traditie. In 1939 werd dit concert de eerste keer uitgevoerd, alleen toen nog op oudejaarsdag. Sinds 1941 wordt het concert op nieuwjaarsdag gespeeld. Traditie is het belangrijkste woord hierbij, want in alles is de opzet van het concert al jaren hetzelfde gebleven. Wat ieder jaar wisselt is de dirigent die voor het orkest staat. Traditiegetrouw nodigt het orkest een dirigent uit om het concert te leiden. Voor 2009 werd dirigent Daniel Barenboim uitgenodigd, die hiermee voor het eerst in zijn carrière het orkest op Nieuwjaarsdag mocht leiden. Zoals gebruikelijk stelt de dirigent zelf het gespeelde programma samen. Uiteraard is het programma traditioneel gevuld met de bekende walsen, polka’s en marsen van Johan Strauss Sr. en de gebroeders Johann Strauss Jr. en Josef Strauss. Elke dirigent probeert ook zijn eigen stempel op het concert te drukken. Enerzijds door de interpretatie en het spel van de bekende werken, maar bovenal door minder of nooit eerder gespeelde werken op het programma te zetten. Barenboim heeft zes niet eerder op het Nieuwjaarsconcert gespeelde werken op het programma gezet. Zeer afwijkend speelde het orkest ook een deel uit een symfonie van Joseph Haydn, de zogenaamde “Abschiedssymphonie”. Met flair dirigeert Daniel Barenboim het orkest als vervolgens het een na het andere orkestlid wegloopt en hij geheel alleen achterblijft. Dit werk was tevens de afsluiting van het concertgedeelte en de opmaat naar de traditionele toegiften. Want natuurlijk wordt het concert traditiegetrouw afgesloten met de overbekende werken An Der Schönen Blauen Donau en de Radetzky-Marsch.

Traditie wil ook dat de televisiekijkers tijdens het concert bij enkele nummers een balletuitvoering te zien krijgen. De opnames hiervoor worden vooraf gemaakt op fraaie monumentale locaties ergens in Wenen. Op deze Blu-ray Disc zie je deze balletbeelden niet allemaal tijdens het concert, maar zijn enkele als een bonusfeature opgenomen. Bij enkele gespeelde werken worden ook impressies van monumentale of anderszins fraaie plekjes van Oostenrijk getoond. Evenals vorig jaar werd een balletuitvoering live in de concertzaal gedanst, wederom bij het een na laatst gespeelde nummer An Der Schönen Blauen Donau. Traditiegetrouw wordt het concert in een Eurovisie televisie-uitzending in meerdere Europese landen rechtstreeks uitgezonden. Ongeveer 45 miljoen mensen zien het concert dankzij de beeldregie van regisseur Brian Large. In Nederland wordt dit concert uitgezonden door de NOS, waarbij Joop van Zijl al jaren het begeleidende commentaar verzorgt. Elk jaar kijken en luisteren gemiddeld 1 miljoen Nederlanders, als traditionele invulling van de nieuwjaarsdag, naar het Nieuwjaarsconcert op televisie. In 2010 zal dirigent Georges Prêtre voor de tweede keer het Nieuwjaarsconcert in Wenen gaan dirigeren.

Voor het eerst wordt het Nieuwjaarsconcert, dat in HDTV kwaliteit is uitgezonden, op zowel DVD als Blu-ray Disc uitgegeven. In Nederland is het concert in gewone PAL kwaliteit uitgezonden. Wie de televisie-uitzending heeft gezien, heeft vast wel gehoord dat Joop van Zijl vertelde dat hij niet wist wat Blu-ray Disc eigenlijk is. Speciaal voor hem, maar ook voor ieder ander, hebben we dan deze bespreking van de Blu-ray Disc uitgave. Onze bespreking van de DVD uitgave kun je hier lezen.

Beeldkwaliteit

De opname is een televisieregistratie, waarbij het concert is vastgelegd met High Definition camera’s. De beeldverhouding is 1.78:1 en de resolutie is 1080/60i. Dit betekent dat het HD beeld interlaced is en dat de beeldsnelheid 30 beelden per seconde is. Deze Blu-ray Disc uitgave is een 50 GB double layer disc. De gebruikte videocoding is H.264 / MPEG-4 AVC.

In vergelijking met de DVD uitgave heeft deze Blu-ray Disc een heel groot voordeel en dat is het toegenomen aantal beeldlijnen. De DVD uitgave van Universal Music is namelijk in NTSC beeldkwaliteit met 480 beeldlijnen. Deze HD uitgave heeft 1080 beeldlijnen en dat verschil zie je direct. Bij de DVD leverde de lagere aantal beeldlijnen nog artefacten op, maar op deze Blu-ray Disc ziet het beeld er gestoken scherp en perfect uit. De kleurenpracht en details van de Weense ‘Musikvereinssaal’ wordt met alle nuanceringen zeer fraai weergegeven. De kleuren zijn goed verzadigd en ogen erg natuurlijk. Daarbij oogt het beeld mooi helder en heeft het een goed contrast. Alles beschouwend is deze Blu-ray Disc uitgave een zichtbare en zeer grote verbetering ten opzichte van de eerdere DVD uitgave. Het concert is verdeeld in 22 chapterstops, dus elk gespeeld werk een aparte chapter. Er is geen ondertiteling aanwezig.

De High Definition screenshots zijn verkleind naar 1280*720 formaat en gecomprimeerd opgeslagen. Ze zijn daarom geen exacte weergave van de hoge beeldkwaliteit van Blu-ray Disc, maar geven wel een goede indruk.

Geluidskwaliteit

Voor het beluisteren van de muziek heb je keuze uit twee mogelijkheden: DTS HD Master Audio 5.0 surround (48 kHz, 24 bit) en een ongecomprimeerde LPCM 2.0 stereo track (24 bit, 48 kHz – 2304 kb/s). Standaard speelt de Blu-ray Disc de DTS HD Master Audio track af. Mocht je nog geen DTS HD MA audiodecoder hebben, dan wordt de DTS HD MA soundtrack gedecodeerd als een ‘gewone’ DTS 5.1 surroundtrack (bitrate 1509 kb/s).

De LPCM stereo track is vergelijkbaar met de kwaliteit van de CD uitgave, maar klinkt dankzij de hoge 24bit resolutie meer gedetailleerd. De live opname klinkt prachtig met een mooi breed stereobeeld. Dankzij de hogere resolutie is de detaillering bijzonder goed met een fraaie plaatsing van de instrumenten. De ruimtelijkheid en diepte in de opname komt hierdoor goed tot zijn recht. Door de hogere definitie klinken de violen minder scherp dan bij de DVD uitgave. Het diepere laag wordt strak weergegeven. Het concert is ook in surround sound gemixt. Deze surround mix is beschikbaar als een DTS HD Master Audio 5.0 track. Het betreft hier een echte surround mix, geen elektronisch afgeleide van de stereotrack. De nadruk van de muziek blijft op de voorste kanalen liggen. Als geheel heeft het concert met de DTS HD MA track een fraaie ruimtelijke weergave. De nadruk van de muziek blijft gewoon op de frontkanalen. Voor de weergave van de muziek wordt ook de centerspeaker gebruikt, waarbij de muziek dus over alle drie voorste speakers wordt weergegeven. De achterspeakers geven de muziek subtiel enige ruimtelijkheid. Het applaus van het publiek komt zowel via de front- als de surroundspeakers. Een LFE kanaal is niet aanwezig. Het laag, wat bij orkestwerk niet zo extreem diep doorgaat als bij films, is meer dan voldoende. Als geheel een zeer goed klinkende surroundtrack, die dankzij de hoge DTS HD Master Audio resolutie ook zeer fraai gedetailleerd is. De ruimtelijkheid van deze track is daardoor ook mooier dan van de LPCM stereotrack.

Extra's

De Blu-ray Disc heeft statische menuschermen zonder achtergrondmuziek. Tijdens het concert is het menu als een pop-up menu op te roepen. De extra’s zijn beelden die tijdens de televisieregistratie zijn gebruikt, als afwisseling op de beelden van het orkest. Alle extra’s zijn in 1.78:1 1080/60i HD resolutie. De twee filmpjes hebben net als het concert LPCM stereo en DTS HD MA 5.0 geluid.

Schatz-Waltzer (7½ min)
Het gefilmde ballet op de walsmuziek Johan Strauss.

Éljen a Magyár (2½ min)
Het gefilmde ballet op de walsmuziek Johan Strauss.

Linz 2009 (24½ min)
Tijdens de pauze van het concert werd op de televisie een soort promotiefilm van de stad Linz getoond. Linz wordt de Europese culturele hoofdstad.

In de keepcase zit een 16 pagina’s tellend boekje met een schrijven over het concert en dirigent (in Duits, Engels en Frans), een tracklisting en een overzicht van alle betrokkenen bij de registratie van het concert.

Neujahrskonzert – New Year’s Concert 2009 is de televisieregistratie van het traditionele nieuwjaarsconcert in Wenen. Ieder jaar spelen de Wiener Philharmoniker vanuit de Musikvereinssaal in Wenen walsen en polka’s van onder andere Strauss. In 2009 dirigeerde dirigent Daniel Barenboim voor het eerst dit prestigieuze concert. Op deze Blu-ray Disc staat de televisieregistratie van het concert in High Definition kwaliteit. De kwaliteit van het HD geregistreerde beeld is zeer goed en een grote verbetering ten opzichte van de DVD uitgave. Dit geldt ook voor de geluidskwaliteit. De extra’s bestaan uit beelden die tijdens de televisieregistratie zijn gebruikt, als afwisseling op de beelden van het orkest.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Music.

Lees meer

• Vorige: Burn After Reading (DVD)
• Volgende: Longest Day, The (Blu-ray)