Mozart - Requiem / Grote Mis in C Mineur

Dit jaar 2006 wordt de 250ste geboortedag van de componist Wolgang Amadeus Mozart herdacht. In dit kader is de in 1991 opgenomen live uitvoering van Mozart’s Requiem en Grote Mis in C mineur van Philips Classics nu uitgebracht op DVD.
Wolfgang Amadeus Mozart (1756-1791) heeft in zijn korte leven een indrukwekkend groot aantal klassieke werken afgeleverd. Daaronder ook een tweetal werken die hij niet zelf heeft afgemaakt. Het Requiem, K626 en de Grote Mis in C Mineur, K427 (in het Engels Mass in C Minor, K427).

Requiem, K626 (49 min)
Het requiem van Mozart is waarschijnlijk een van de meest mysterieuze werken van deze componist. Met name de exacte reden waarom Mozart de compositie van het werk begon is niet geheel duidelijk. Het verhaal is dat Mozart de compositie van het werk deed in opdracht van een mysterieuze opdrachtgever, waarvoor hij rijkelijk beloond zou worden. Later zou blijken dat de man een bediende was van graaf Walsegg, die het werk voor de herdenkingsdienst van zijn vrouw wou hebben, met de suggestie dit zelf gecomponeerd te hebben. Dit gegeven is in het toneelstuk en de daarop gebaseerde film Amadeus ook gebruikt, waarbij dan de rivaal Salieri de opdrachtgever zou zijn. Hoe het ook zij, Mozart heeft het werk nooit kunnen voltooien. Van zijn hand zijn slechts de complete vocale composities en fragmenten van de orkestratie gevonden.
Na Mozart’s dood heeft zijn vrouw Constanze bij Joseph Eybler het verzoek neergelegd om het Requiem te completeren. Eybler heeft de aanwezige vocale gedeelten van het Requiem aangevuld met een orkestratie, maar was niet in staat de compositie van de nog missende delen te doen. Uiteindelijk heeft Constanze Mozart’s pupil Franz Xaver Süssmayr gevraagd het gehele requiem af te ronden. Waarom Constanze dit niet direct als eerste aan Süssmayr heeft gevraagd, die gezien zijn relatie met Mozart de meest voor de hand liggende keuze was, is niet duidelijk. Süssmayr completeerde het Requiem eind 1792.
In de loop der jaren is door verschillende componisten, ook in onze moderne tijd, kritiek geuit op de aanvullingen die Süssmayr heeft gedaan. Maar tot nu toe staat deze versie als hét Requiem van Mozart.
Het Requiem is bij het bredere publiek ook bekend geworden door de speelfilm Amadeus, waar bij de eindscènes gebruik is gemaakt van de delen ‘Confutatis Maledictis’ en ‘Lacrimosa’.

Grote Mis in C Mineur, K427 (56 min)
Het andere werk dat Mozart niet zelf heeft voltooid is de Grote Mis in C Mineur, K427. Het niet afmaken van dit werk heeft te maken met het vertrek van Mozart onder de vleugels van de aartsbisschop van Salzburg in 1781. Mozart heeft sindsdien geen liturgisch werk meer gemaakt. In 1782 trouwde Mozart met Constanze Weber, dit tegen de uitdrukkelijke wens van zijn vader Leopold. Toen Mozart met Constanze in 1783 in Salzburg kwam, had hij de incomplete partituur van de Mis bij zich, maar heeft uiteindelijk het werk nooit afgemaakt. Op 25 augustus 1783 werd het onvolledige werk in de Sint Peters kerk in Salzburg uitgevoerd, waarbij Constanze de sopraan delen zong.
Evenals het Requiem is ook de Mis na Mozart’s dood door een andere gedeeltelijk afgemaakt. In 1901 heeft Alois Schmitt aan de hand van schetsen enkele delen van de Mis gecompleteerd.
Dirigent Sir John Eliot Gardiner heeft op deze versie van Schmitt nog wat kleine correcties uitgevoerd. Deze door Schmitt en Gardiner aangepaste versie wordt op deze DVD gespeeld.

De uitvoering van beide werken op deze DVD is een voor televisie gemaakte live opname, opgenomen in december 1991 in het Spaanse Palau de la Música Catalana in Barcelona. Dirigent Sir John Eliot Gardiner is vooral bekend geworden door zijn authentieke uitvoeringen van klassieke werken uit de 17e en 18e eeuw. Bij het Requiem en de Mis werkt hij samen met het door hem opgerichte The English Baroque Soloïsts en het ook door hem opgerichte Monteverdi Choir. Solisten bij dit concert zijn de sopraan Barbara Bonney, de mezzosopraan Anne Sofie von Otter, de tenor Anthony Rolfe Johnson en de bas Alastair Miles.
Bij de uitvoering van de werken kiest Gardiner voor een authentieke aanpak. Daarmee wordt bedoeld redelijk snelle tempi en een kleine orkestratie. De wijze waarop het Requiem hier door Gardiner wordt gespeeld, verschilt enorm met uitvoering van enkele delen hieruit in de film Amadeus. In de film werd de muziek gespeeld door de Academy of St. Martin in the Fields onder leiding van Sir Neville Marriner. De muziek in de film klinkt veel grootser en pompeuzer, iets wat trouwens goed bij de stijl en dramatiek van de film past. Maar op dit concert kiest Gardiner voor een veel ‘dunnere’ uitvoering, wat als voordeel heeft dat alle individuele instrumenten met grote helderheid te onderscheiden zijn. Bij deze uitvoering ligt de nadruk ook veel meer op het vocale gedeelte van de werken en veel minder op de orkestratie. Dit geldt vooral voor het Requiem. De uitvoering van beide werken is op hoog niveau en zijn bijzonder fraai en gedetailleerd.
Voor televisie is de registratie gedaan door Jonathan Fulford, die zich goed heeft ingeleefd in de partituren en bij de registratie het in- of uitzoomen van het beeld daar goed op heeft aangepast.

Beeldkwaliteit

De opname is een live registratie en is in 1.33:1 beeldformaat vastgelegd. Zoals gebruikelijk bij de klassieke DVD uitgaven van Universal Music, waartoe de klassieke labels Deutsche Grammophon, Philips Classics en Decca behoren, is het gebruikte beeldsysteem NTSC. Let er dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De beeldkwaliteit van deze televisieregistratie is redelijk goed. Het is een rustige registratie die deels inzoomt op de solisten of dirigent afgewisseld met totaal beelden van het orkest, koor en concertzaal. De kleuren zijn goed verzadigd en ogen natuurlijk met een enigszins warme kleurbalans. De scherpte en de detaillering van het beeld zijn beide redelijk goed. Als gevolg van het lager aantal beeldlijnen zie je wel af en toe aliasing. Het beeld is daarbij interlaced, waardoor bij snelle bewegingen sprake van enige onscherpte. In het beeld is constant een lichte beeldruis aanwezig. Het beeld is verder vrij van ongerechtigheden.
Beide concertstukken zijn netjes opgedeeld in verschillende chapters, zodat een bepaald muziekfragment zich snel laat kiezen. De gezongen teksten zijn in het Latijns. Er is geen ondertiteling aanwezig.

Geluidskwaliteit

Voor het muzikale genot heb je keuze uit twee mogelijkheden: een ongecomprimeerde PCM stereo track (bitrate 1536 Kb/s) en een DTS 5.1 surroundtrack (bitrate 1504 kb/s). Standaard speelt de DVD de PCM stereo track af.
De PCM stereo track klinkt zeer goed en laat de live opname goed tot zijn recht komen. De kwaliteit van deze track is vergelijkbaar met de kwaliteit van een CD uitgave. De opname heeft een goed breed stereobeeld met een prima detaillering van de muziek. De ruimtelijkheid en diepte in de opname is prima.
Mocht je meer ruimtelijkheid in de muziek willen, dan kun je luisteren naar de DTS 5.1 track. Deze 5.1 surround track is via elektronische weg afgeleid van de originele stereo-opname. De gebruikte techniek staat bekend als AMSI II, ofwel Ambient Surround Imaging, en is een proces van de Emil Berliner Studios. De muziek blijft gewoon het stereokarakter houden, waarbij de nadruk van de muziek dus op de beide frontkanalen blijft. De achterspeakers geven de muziek een subtiele ruimtelijkheid, wat de illusie geeft van weergave van de ambiance van de zaal. Het aanwezige LFE kanaal wordt niet gebruikt. Het laag via de frontspeakers is meer dan voldoende.
Toch blijft de PCM stereo de betere, mede door de betere detaillering en daardoor ook betere diepte in het geluid.

Extra's

De DVD heeft standaard menuschermen zonder achtergrondmuziek.

Mozart Chronology
De biografie van Mozart weergegeven op een 16-tal Engelstalige tekstschermen.

Mozart Gallery
Het familiealbum van Mozart, weergegeven aan de hand van tekeningen en schilderijen.

Showreel and trailers
Is een verzameling promotiefilmpjes van andere Philips Classics uitgaven.

Bij de DVD zit nog een 28 pagina’s tellend boekje met een tracklisting en ‘liner notes’ van Erik Smith (1931-2004). Smith is zoon van dirigent Hans Schmidt-Isserstedt en is een van de drijvende krachten achter de Philips Complete Mozart Editie geweest, die begin jaren ’90 op 180 CD’s is uitgegeven.

Dit jaar 2006 wordt de 250ste geboortedag van de componist Wolgang Amadeus Mozart herdacht. In dit kader is de in 1991 opgenomen live uitvoering van Mozart’s Requiem, K626 en Grote Mis in C Mineur, K427 van Philips Classics nu uitgebracht op DVD. Beide zijn werken die Mozart in zijn korte maar zeer productieve leven niet zelf heeft afgemaakt.
De uitvoering van beide werken op deze DVD is een voor televisie gemaakte live opname uit 1991 in het Spaanse Palau de la Música Catalana in Barcelona. Dirigent John Eliot Gardiner dirigeert het door hem opgerichte The English Baroque Soloïsts en het Monteverdi Choir. Solisten bij dit concert zijn de sopraan Barbara Bonney, de mezzosopraan Anne Sofie von Otter, de tenor Anthony Rolfe Johnson en de bas Alastair Miles.
Het concert is door Philips Classics, onderdeel van de Universal Music Company, met goede kwaliteit op DVD gezet. De kwaliteit van het 1.33:1 beeld is goed, maar is wel in het NTSC beeldsysteem. Let er dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De geluidskwaliteit is met een ongecomprimeerde PCM track en een full bitrate DTS 5.1 surround track prima in orde. Als extra een korte biografie van Mozart en een ‘familiealbum’.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Music.

Lees meer

• Vorige: Oorlog in Woord en Beeld: Deel 6 - Engelse Oorlogen (DVD)
• Volgende: Double Vie de Veronique, La (DVD)