Queen - A Night at the Opera (CE)

De Engelse rockgroep Queen behoeft eigenlijk nauwelijks een introductie meer. Met hun derde album Sheer Heart Attack en de hitsingle Killer Queen kwam voor de groep in 1974 het eerste grote succes. De grote doorbraak voor Queen kwam echter een jaar later in 1975 met het album A Night at the Opera. De daarvan afkomstige hitsingle Bohemian Rhapsody kwam wereldwijd op de nummer 1 positie van vele hitlijsten. Tot op de dag van vandaag worden Bohemian Rhapsody en A Night at the Opera nog steeds gezien als het beste werk van Queen. En Bohemian Rhapsody voert nog immer menig “tophits aller tijden” lijsten aan.
30 jaar geleden, op 21 november 1975, kwam de single in Engeland op de nummer 1 positie en bleef dat gedurende negen aaneengesloten weken. Reden dat het album A Night at the Opera nu als “30th Anniversary Collector’s Edition” opnieuw is uitgebracht.

Deze “Collector’s Edition” bestaat uit een CD en een DVD. Op beide discs staat het complete album. We gaan eerst iets dieper in op de DVD, want juist die maakt deze uitgave bijzonder. Voor het eerst zijn alle nummers voorzien van een ondersteunende video. Bij de twee hitsingles Bohemian Rhapsody en You’re My Best Friend zijn de originele, gerestaureerde videoclips gebruikt. Bij de andere tracks hebben co-producer Simon Lupton en Rhys Thomas, in constante afstemming met Brian May en Roger Taylor, het videomateriaal gezocht uit het vele beschikbare Queen materiaal. Het merendeel bestaat uit beeldfragmenten uit de live concerten die Queen in 1977 in Earls Court en Houston gaf. Uit het live materiaal zijn minutieus de beeldfragmenten geselecteerd en zodanig geëdit dat beeld en geluid grotendeels lipsynchroon lopen. Goed beschouwd heel knap gedaan en het eindresultaat is zeer fraai. Bij Love of My Life is recenter live materiaal gebruikt. Bij het nummer ‘39 is ook videomateriaal gebruikt uit het recente Sheffield ‘Return of the Champions’ concert. Sommige nummers zijn nooit live gespeeld of er is geen beeldmateriaal van de live-uitvoering. Hier is dan ander materiaal gebruikt voor de video. Zoals bij het nummer Lazing on a Sunday Afternoon, waar een fotocollage is gebruikt; bij het nummer Seaside Rendezvous is zwart/wit filmmateriaal gebruikt en het nummer Good Company wordt ondersteund door oude zwart/wit nieuwsfragmenten.

De tracklisting van het album is:
Death on Two Legs
Lazing on a Sunday Afternoon
I\'m in Love with My Car
You\'re My Best Friend
\'39
Sweet Lady
Seaside Rendezvous
The Prophet\'s Song
Love of my Life
Good Company
Bohemian Rhapsody
God Save The Queen

Het bijzondere van de nummers op A Night at the Opera is de unieke combinatie van stevige hardrock – Queen is van origine tenslotte een hardrock groep – gecombineerd met zeer fraaie harmonieuze samenzang die haast doet denken aan opera. De titel van het album is trouwens ingegeven door de gelijknamige film van de Marx Brothers, die de Queen leden zagen op het moment dat ze met het schrijven van Bohemian Rhapsody bezig waren. En na 30 jaar is A Night At The Opera nog steeds een bijzonder en uniek album.

In 2002 verscheen A Night at the Opera in 5.1 multikanaalsgeluid op DVD-Audio. Onder toeziend oog (en luisterend oor) van Queen gitarist Brian May werd een 5.1 surround remix van de muziek gemaakt door Elliot Scheiner. Hierbij werden de originele - niet gemixte - studio-opnamen zorgvuldig digitaal gekopieerd in 96 kHz / 24 bit kwaliteit.
Het multi vocale en instrumentale karakter van de Queen muziek leent zich uitstekend voor een 5.1 surround weergave. Al is het na jarenlang de nummers in stereo gehoord te hebben, wel even wennen. Als geheel klinkt de muziek dankzij de 5.1 weergave veel opener en zijn diverse instrumentale details te beluisteren die in stereo minder tot hun recht kwamen.
Recentelijk is nog wat origineel geluidsmateriaal, dat Queen volledig in eigen beheer heeft, teruggevonden. Dit betekent dat voor deze nieuwe “30th Anniversay Collector’s Edition” het slotnummer God Save The Queen een volledig nieuwe 5.1 mix is gemaakt door Kris Fredriksson en Brian May. Dit materiaal is nu met 192 kHz / 24 bit kwaliteit gedigitaliseerd. Tevens hebben de andere nummers, aldus Brian May, kleine verbetering in de surround mix gekregen.
Volgens Brian May is deze nieuwe 30th Anniversary Collector’s Edition uitgave “quite simply the best A Night At The Opera ever produced. I doubt it can ever be bettered”.

De DVD-Audio uitgave van dit album hebben we in 2002 al besproken, de korte recensie kun je hier nog eens teruglezen. We hebben beide versies voor je met elkaar vergeleken.

Beeldkwaliteit

Uiteraard is het onderdeel beeld alleen van toepassing voor de DVD in deze set. Zoals hierboven al geschreven, de meeste nummers worden ondersteund door beeldmateriaal van concerten uit 1977. De beide hitsingle hebben de originele videoclip. Het beeldformaat is 1.33:1 (4x3) standaard formaat. Dus gelukkig is het beeld niet bijgesneden tot breedbeeldformaat. De gebruikte beelden zijn gerestaureerd, maar verraden zeker hun afkomst. Het merendeel van het bronmateriaal is video, dat door de tand des tijd is aangetast. Met dat gegeven in het achterhoofd is de beeldkwaliteit best goed te noemen. Natuurlijk zie je ongerechtigheden als gevolg van de kwaliteit van het bronmateriaal zoals ‘color bleeding’ en ‘cross-colouration’. Ook is aliassing te zien en hebben de beelden in enige mate nog last van beeldruis. Desalniettemin ziet het beeld er gewoon netjes uit en doet het recht aan de al 30 jaar oude Queen nummers. Bij drie liedjes is zwart/wit materiaal gebruikt, dat er ook goed uitziet.
De DVD is verdeeld in 12 chapterstops, dus elke song een track. De DVD is van het type DVD-9, maar de laagwisseling zit onmerkbaar tussen twee liedjes. De songteksten kunnen optioneel als ondertiteling worden getoond.

Geluidskwaliteit

Het geluid is natuurlijk het belangrijkste onderdeel bij dit album. We gaan daarom wat dieper in op de geluidskwaliteit en maken daarbij een vergelijking met de eerder verschenen DVD-Audio uitgave. In deze jubileumset kun je A Night At the Opera in stereo en in 5.1 surround beluisteren.
De stereomix is een nieuw geremasterde mix, waarbij de stereomix zowel op de CD als op de DVD staat. Eerst maar eens de CD bespreken. Op CD staat het geluid zoals gebruikelijk in het ongecomprimeerde PCM formaat met een bitrate van 1536 kb/s. Dit geluid heeft een sample frequentie van 44.1 kHz en een resolutie van 16 bit. De CD klinkt zeer fraai, mooi stereobeeld en veel detail in de muziek. Zeker een enorme verbetering ten opzichte van eerdere CD uitgaven van dit album.
Op de DVD staat het album ook in het ongecomprimeerde PCM stereoformaat. Echter, nu is een veel hogere resolutie van 24 bit gebruikt en is de sampling frequentie 48 kHz (kortweg PCM 48/24) en is dientengevolge de bitrate 2304 kb/s. Uitgaande van apparatuur die CD en DVD met gelijkwaardig kwaliteit afspelen, klinkt de PCM 48/24 toch een tikkeltje fraaier. Dit uit zich met name in een verfijnder detail in het hoog waardoor dit hoog ook minder scherp klinkt. Soms wordt dit wel eens omschreven als dat het geluid meer analoog klinkt. Hoe het ook zij, ook deze stereotrack klinkt bijzonder fraai. Verschil met de CD zit in de kleine details.

Dan de 5.1 surroundmix, die in DTS 96/24 formaat op de DVD staat. Dit betekent dat de DTS track via een speciaal proces van decodering gebruik maakt van 24 bit resolutie en 96 kHz samplingfrequentie. Hiervoor is dan wel een DTS 96/24 decoder nodig, een gewone DTS decoder zal het geluid op ‘slechts’ 48 kHz decoderen. De bitrate van de DTS track is 1504 kb/s, wat uiteraard betekent dat het DTS geluid gecomprimeerd is. De 5.1 surround mix is bijzonder fraai. Alle kanalen worden intensief benut waarbij de verschillende instrumenten en stemmen op creatieve wijze over de verschillende kanalen zijn verdeeld. Wat als extra voordeel heeft dat je nu meer detail in de verschillende muziekpartijen hoort. Door de hoge resolutie is ook hier de detaillering van de muziek erg goed met een goed gedefinieerd hoog dat elk detail in de muziek laat horen. Het laag is goed gedoseerd aanwezig waarbij uitstekend gebruik is gemaakt van het LFE-kanaal.
Lichte voorkeur heb ik zelf bij de stereotrack, die toch met name in het hoog verfijnder klinkt dan de eveneens zeer fraaie 5.1 surround mix.

Hoe valt de vergelijking met de eerdere DVD-Audio release uit?
Omdat deze jubileum editie geen DVD-Audio release is, ontbreekt uiteraard de ongecomprimeerde (beter gezegd lossless – zonder kwaliteitsverlies - gecomprimeerde) MLP5.1 track. En dat is natuurlijk jammer, want de MLP track heeft qua definitie en detail toch echt de voorkeur boven de DTS 94/24 track.
Ander verschil zit in de ongecomprimeerde PCM track, die op de DVD-Audio release een hogere sampling frequentie van 96 kHz heeft, met een bitrate van 4608 kb/s. De bitrate is dus twee keer zo hoog als bij deze nieuwe jubileumeditie, waar de sampling frequentie 48 kHz is. Ook dit verschil betekent dat met name de fijne details in het hoog op de DVD-Audio release nog iets beter zijn. De aanwezige videobeelden op de jubileumeditie zijn trouwens de reden dat een lagere sampling frequentie is gebruikt. Daardoor is men gehouden aan een totale bitrate van maximaal 10Mb/s. De zeer hoge bitrate van een PCM 96/24 track zou de videokwaliteit teveel benadelen.

Dus qua geluidskwaliteit heeft de DVD-Audio zeker het voordeel. Maar je hebt een zeer hoogwaardige audio installatie nodig om het kleine verschil te bemerken. Daarentegen heeft de nieuwe jubileumeditie een verbeterde surroundmix. Deze nieuwe jubileumeditie heeft een prachtige 5.1 surroundmix aangevuld met een wonderschone ongecomprimeerde stereotrack.

Extra's

De DVD heeft zeer fraai vormgegeven geanimeerde menuschermen gebaseerd op het logo van Queen. Op de DVD staat alleen een audiocommentaar als extra, dat via het setup menu te selecteren is. Het audiocommentaar is een mix van nieuw ingesproken toelichtingen van Brian May en Roger Taylor gecombineerd met authentiek materiaal. Dit authentieke materiaal is voornamelijk de stem van Freddie Mercury die samen met de groepsleden de nummers bediscussieert of toelichting geeft op aspecten van de nummers. Alles bij elkaar een zeer interessant commentaar. Je hoort op een lager volume uiteraard de Queen nummers. Het audiocommentaar is in Dolby Digital 2.0 formaat (bitrate 192 kb/s) en is optioneel voorzien van diverse ondertitelingen, waaronder Nederlands.

Deze 30th Anniversary Collector’s Edition is verpakt in een CD formaat uitvouwbare digipack verpakking. Op de voorzijde is het Queen logo in reliëf aangebracht. Om de set zit een stevige transparante slipcase met de jubileumopdruk. In de set zit een boekje met de liedteksten en de foto’s die 30 jaar geleden ook op de hoes van de vinyl uitgave stonden.

In 1975 scoorde Queen hun grootste hit met de hitsingle Bohemian Rhapsody afkomstig van het album A Night at the Opera. 30 jaar geleden, op 21 november 1975, kwam de single in Engeland op de nummer 1 positie en bleef dat gedurende negen aaneengesloten weken. Reden dat het album A Night at the Opera nu als “30th Anniversary Collector’s Edition” opnieuw is uitgebracht.
Deze “Collector’s Edition” bestaat uit een CD en een DVD. Op beide discs staat het complete album. Voor het eerst zijn alle nummers voorzien van een ondersteunende video. Bij de twee hitsingles Bohemian Rhapsody en You’re My Best Friend zijn de originele, gerestaureerde videoclips gebruikt. Bij de andere tracks is het videomateriaal gezocht uit het vele beschikbare Queen materiaal. Op de DVD staat de muziek in DTS 96/24 5.1 surround en in 24 bits ongecomprimeerde PCM kwaliteit. De surroundmix was enkele jaren geleden al gemaakt voor de DVD-Audio uitgave van dit album. Voor deze heruitgave is deze surroundmix op diverse punten iets aangepast, mede naar aanleiding van recent teruggevonden materiaal. Op de CD staat ook de geremasterde PCM stereotrack, zij het dan in 16 bit resolutie. In alle gevallen klinkt de muziek bijzonder fraai en gedetailleerd. De surroundmix is een lust voor het oor.
Bijzonder is ook het begeleidend audiocommentaar op de DVD, dat grotendeels bestaat uit materiaal dat ten tijde van de opnames van het album in 1975 is vastgelegd. Bij dit commentaar hoor je Freddie Mercury en de overige bandleden over de muziek en de gemaakte keuzes praten. Een en ander is aangevuld met nieuw commentaar van Brian May en Roger Taylor.
Alles bij elkaar is deze 30th Anniversay Collector’s Edition een bijzonder fraaie uitgave en haast een verplichte aanschaf voor ieder muziekliefhebber.

Hoe is deze set vergeleken bij de eerdere DVD Audio uitgave. Goed beschouwd biedt de DVD Audio betere geluidskwaliteit, al is voor het verschil een hoogwaardige audioinstallatie nodig om dit te bemerken. De meerwaarde van deze nieuwe jubileumset zit in het begeleidende videomateriaal, het audiocommentaar en de subtiele verbeteringen in de surroundmix.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door ZZZ-17.

Lees meer

• Vorige: Gremlins 2: The New Batch (DVD)
• Volgende: House of Wax (2005) (DVD)