Halévy - La Juive

De opera La Juive is zoals vele opera’s een dramatisch liefdesverhaal. Het is het jaar 1544: centraal karakter is Eléazar (Neil Shicoff), een Joodse juwelier, die samen met zijn dochter Rachell (Krassimira Stoyanova) in het plaatsje Constance woont. Rachell is niet zijn echte dochter. Jaren daarvoor heeft in Rome een groot drama plaatsgevonden. Eléazar heeft Rachell als baby gevonden bij een uitgebrand huis, toen hij vluchtte naar Zwitserland. Het uitgebrande huis behoorde graaf Brogni (Walter Fink) toe, die op dat moment in Rome was. Graaf Brogni verondersteld zijn dochter in de brand verloren te hebben en is als gevolg van het drama toegetreden tot de kerk en is nu bisschop. Nog steeds is er een sfeer van haat tussen de Joden en de Christenen, wat ook een huwelijk tussen een Jood en een Christen onmogelijk maakt.
Rachell is verliefd op een Joodse student genaamd Samuel (Jiany Zhang). Wat zij niet weet is dat Samuel eigenlijk prins Léopold is, een Christen is en getrouwd is met prinses Eudoxie (Simina Ivan).
Wanneer Rachell Samuel uitnodigt bij het Joodse paasfeest, waar haar vader Eléazar met de gemeenschap het brood breekt, biecht Samuel op dat hij eigenlijk Christen is. De gevolgen van deze bekentenis zijn dramatisch. Rachell, haar vader en Léopold komen in de gevangenis terecht, waarbij zowel Rachell als haar vader de dood wacht. Prinses Eudoxie smeekt Rachell de schuld op zich te nemen om zo Léopold te sparen, wat Rachell ook doet. Bisschop Brogni, die de Joden haat, biedt hulp aan. Maar dit betekent wel dat Eléazar zich moet bekeren tot het Christendom, wat hij natuurlijk niet doet. Dan vertelt Eléazar dat Brogni’s dochter nog leeft en opgevoed is door een Jood. Als Brogni Eléazar zou doden, dan zou hij nooit weten wat er met zijn dochter is gebeurd. Eléazar beseft ook dat als hij opbiecht dat Rachell eigenlijk de dochter van Brogni is en dus feitelijk een Christen is, hij haar daarmee zou kunnen redden.

De Franse componist Jacques Fromental Halévy (1799-1862) schreef de Franstalige opera La Juive in 1835. De opera was een enorm groot succes, zoals veel meer werken van Halévy. In zijn dagen was hij een vooraanstaand leraar en kon bekende componisten als George Bizet, Charles Gounod en Richard Wagner tot zijn pupillen rekenen. Een ander bekende opera van Halévy is b.v. Manon Lescaut. Halévy schreef vier komische opera, voor hij zijn eerste grote serieuze opera La Juive schreef. Voor vele jaren bleef Halévy’s La Juive op de programmalijst van grote orkesten en dirigenten staan. Tot het begin van de jaren ’30 van de vorige eeuw, toen La Juive en vele andere Franstalige opera’s van de programmaboekjes verdween. Een oorzaak was de Tweede Wereldoorlog, waarbij de Nazi’s dit werk verboden. Een andere oorzaak is dat La Juive geen gemakkelijke opera is voor de tenor, die de rol van Eléazar zingt, en daarmee door de meeste tenors genegeerd werd. Tot de jaren ’70. De tenor Richard Tucker maakte zich sterk voor een uitvoering van de opera tezamen met The Met (Metropolitan Opera Orchestra). Helaas overleed Tucker in 1975, nog voor hij de opera daadwerkelijk kon uitvoeren.
In 1998 maakte de Australische Radio een live opname van een uitvoering van de Wiener Staatsoper onder leiding van dirigent Simone Young. Een uitvoering die internationaal grote bewondering oogstte en de opera hernieuwd in de belangstelling bracht. De rol van Eléazar werd bij deze uitvoering gezongen door de Amerikaanse tenor Neil Shicoff. Een vertolking die Shicoff internationaal faam bezorgde. In 2000 werd de Weense productie nogmaals in Tel Aviv uitgevoerd. In 2003 kwam The Met met een opvoering van deze opera, ook hier met Neil Shicoff als de grote solist.
Op de DVD uitgave die we hier bespreken staat de uitvoering gegeven op 15 mei 2003 door het koor en orkest van de Wiener Staatsoper. Ook hier wordt de rol van Eléazar vertolkt door de tenor Neil Shicoff. Aan het eind van de opera is een aria “Rachel, quand du Seigneur la grâce tutélaire”, een solo van Eléazar waarin hij bisschop Brogni vertelt over zijn dochter. Het is het beroemdste stuk uit de opera. En wat een intens prachtige uitvoering geeft Neil Shicoff van deze gevoelige aria, die afsluiting is van de vierde akte. Het publiek is daarna uitzinnig van enthousiasme.
Naast Shicoff geven ook de andere zangers een prachtige uitvoering, zoals Krassimira Stoyanova als Rachell en Walter Fink als bisschop Brogni. Het koor en orkest van de Weense Staatsopera wordt met vaardige hand geleid door dirigent Vjekoslav Šutej. Orkest en zangers geven een meeslepende en zeer mooie uitvoering van deze opera. De enscenering is gedaan door Günter Krämer, waarbij de set een eenvoudige, maar wel moderne uitstraling heeft. Een toneelopstelling die de scheiding tussen de Joden en Christenen goed visualiseert. De uitvoering is fraai in beeld gebracht door regisseur Karina Fibich.

Beeldkwaliteit

De opname is in breedbeeldformaat 1.78:1 op video vastgelegd en staat in anamorf formaat op de DVD. De hoes maakt dus (gelukkig) onjuist melding van een 4:3 beeldformaat. De registratie is gemaakt in opdracht van de Oostenrijkse televisiezender ORF.
We herhalen het nog maar een keertje. Het beeld op deze DVD is in NTSC, het Amerikaanse beeldsysteem. Alle releases van Universal Classics, waaronder de klassieke labels Deutsche Grammophon, Philips Classics en Decca vallen, zijn internationale uitgave (alle regio’s) met NTSC als enig beeldsysteem. Let er dus op dat je installatie NTSC beeld weer kan geven!
De beeldkwaliteit van deze televisieregistratie is redelijk goed. De kleuren zien er goed verzadigd uit en ogen natuurlijk. Het beeld oogt verder helder met een goed contrast en goed zwartniveau. Minpuntje is de extreem toegepaste edge enhancement. Hierdoor zie je bij sommige scènes rond personen een duidelijke witte rand, die als een soort stralenkrans werkt. Gezien de recente datum van opname (mei 2003) was dit in onze ogen toch niet nodig geweest. Op het gebied van scherpte en detaillering scoort het beeld minder goed. De toegepaste edge enhancement is hier ook debet aan. Evenals het interlaced karakter van het beeld. Als gevolg van het lager aantal beeldlijnen zie je af en toe aliasing. Beeldruis is slechts heel minimaal aanwezig.
De lange opera is verdeeld over beide DVD’s. Op de eerste DVD staan de eerste drie akten, tijdsduur 119 minuten. De twee laatste akten staan op de tweede DVD, tijdsduur 57½ minuut. De totale opera is in 45 chapterstops onderverdeeld, wat een nette indeling is.
Er is keuze uit verschillende ondertitelingen. De gezongen Franse tekst als ondertiteling beschikbaar, daarnaast nog keuze uit Engels, Duits en Spaans. De ondertiteling is netjes onder in het beeld geplaatst.

Geluidskwaliteit

Dit is een operaregistratie, dus een goede weergave van de muziek en zang is van groot belang. Hier heeft Deutsche Grammophon zeker haar best gedaan. Er is keuze uit drie verschillende audiotracks, alles op het hoogste kwaliteitsniveau. Dus: een full bitrate DTS 5.0 track (bitrate 1504 kb/s), een full bitrate Dolby Digital 5.1 track (bitrate 448 kb/s) en een ongecomprimeerde 16 bit PCM stereo track (bitrate 1536 Kb/s). Standaard begint de DVD met het afspelen van de PCM stereo.
De PCM stereo track is vergelijkbaar met de kwaliteit van de CD uitgave. De live opname heeft een uitstekend stereobeeld met een goede detaillering van de instrumenten en de stemmen. Door een goede helderheid in het hoog klinkt de opname mooi ruimtelijkheid en heeft voldoende diepte. Dankzij het aanwezige laag klinkt de opname ook mooi warm en vol. Het is een live opname, maar zowel toneelgeluiden of het aanwezige publiek hoor je nauwelijks. Een zeer fraaie opname.
Daarnaast heb je keuze uit zowel een DTS als een DD track voor de surround weergave van de muziek. De surroundtracks zijn door middel van een speciaal procédé afgeleid van de stereotrack. De gebruikte techniek is in dit geval mSurround van msm-Studios GmbH, waarbij een realistisch klinkende 5.0 surround track wordt gecreëerd. Twee dingen vallen hierbij op. Het woord ‘realistisch’ en dat het een 5.0 track is. Om met het laatste te beginnen, er is dus geen LFE kanaal. Maar een echt probleem is dat niet. Bij klassieke muziek (behalve bij orgels) gaan de frequenties niet zo laag, dat een LFE kanaal nodig is. En bij dit concert is over het laag geen klagen, dat is prima aanwezig. Dan het realistische karakter. Beide 5.0 tracks klinken zeer goed. De nadruk van de muziek ligt gewoon op de frontkanalen. Zowel het centerkanaal als de surroundkanalen krijgen een subtiel signaal waardoor de soundtrack een soort ruimtelijke ambiance krijgt. Nu is deze ruimtelijkheid anders van karakter dan bij de PMC stereo track.
Tussen de Dolby Digital en de DTS track is, dankzij de hoge bitrate van de DTS track, wel enig verschil in kwaliteit merkbaar. De DTS heeft hier duidelijk het voordeel, wat met name opvalt in een betere detaillering in het hoog. De keuze tussen de ongecomprimeerde PMC stereotrack of de DTS surround track is eentje die je zelf moet maken. Beide klinken zeer goed, maar zijn dus duidelijk anders van karakter en afhankelijk van je persoonlijke voorkeur.

Extra's

De DVD heeft statische menuschermen zonder achtergrondmuziek. De extra’s staan op de tweede DVD. De extra’s hebben een ongecomprimeerde PCM geluidstrack (bitrate 1536 kb/s). Ondertiteling is in het Engels, Frans, Duits of Spaans.

“Finding Eléazar” (57 min)
Een fraaie en uitgebreide documentaire van over de rol Eléazar in de opera. De documentaire is opgenomen in de periode september 2001 – april 2004 en laat zien hoe de tenor Neil Shicoff zich voorbereid op de rol van Eléazar. Met beelden gemaakt tijdens de voorbereidingen van de productie van de opera en in de opnamestudio. Beeldformaat is wisselend 1.33:1 en 1.78:1 niet anamorf.

”Rachel, quand du Seigneur” (12 min)
De aria “Rachel, quand du Seigneur” is het hoogtepunt van de opera. Een intens stuk, gezongen door Eléazar. Deze korte film is eigenlijk een videoclip van deze aria, waarin de tenor Neil Shicoff acteert en zingt. De film is geregisseerd door Sidney Lumet. Beeldformaat is 1.78:1 niet anamorf.

DVD Trailer (7 min)
Een aantal promotietrailers van andere Deutsche Grammophon releases.

DVD Catalogue
Reclame voor 43 andere Deutsche Grammophon titels, waarbij de cover wordt getoond met informatie van de uitvoerenden.

Weblink
Een verwijzing naar de websites van Deutsche Grammophon en Universal Classics.

Bij de DVD zit nog een fraai 30 pagina’s tellend boekje met een overzicht van alle betrokkenen bij de productie, zowel cast als crew. Daarnaast in drie talen (Engels, Duits, Frans) een korte synopsis met verwijzing naar de ook aanwezige tracklist en enkele foto’s van de productie.

Halévy – La Juive is de registratie van een live uitvoering van de Franse opera La Juive door koor en orkest van de Weense Staatsopera onder leiding van dirigent Vjekoslav Šutej. Ook deze opera is de vertelling van een dramatisch liefdesverhaal. Een verhaal dat zich midden 16e eeuw afspeelt, tegen de achtergrond van de haat tussen de Joden en de Christenen. Hierdoor is een huwelijk tussen een Jood en een Christen onmogelijk.
La Juive is niet Halévy’s eerste opera, maar wel zijn eerste grote serieuze opera. De opera was onmiddellijk een groot succes. Midden vorige eeuw is de opera enigszins in de vergetelheid geraakt. Mede door de moeilijke rol voor de tenor. Eind jaren ’90 zong de Amerikaanse tenor Neil Shicoff de rol in een uitvoering met de Wiener Staatsoper. Een uitvoering die alom respect afdwong voor de wijze waarop Shicoff de rol zong. Sindsdien mag de opera zich in toenemende belangstelling verheugen.
Op deze DVD de uitvoering die 15 mei 2003 is gegeven, ook met Neil Shicoff in de hoofdrol. Bekendste stuk uit de opera is een gevoelige aria genaamd “Rachel, quand du Seigneur”. Door Shicoff indrukwekkend vertolkt. Zangers, koor, orkest en dirigent geven hier een bijzonder fraaie uitvoering van deze mooie opera.
Het concert is door Deutsche Grammophon, onderdeel van de Universal Classics, fraai op DVD gezet. De kwaliteit van het beeld is goed, al is het jammer edge enhancement erg zichtbaar is toegepast. En let erop dat het beeld NTSC formaat is, je installatie moet wel NTSC beeld kunnen weergeven! De geluidskwaliteit is dik in orde. Je hebt keuze uit een ongecomprimeerde PCM track, die bijzonder mooi klinkt. En twee surroundtracks, in Dolby Digital 5.0 en DTS 5.0, beide op de hoogste bitrate. Met name de DTS track klinkt ook zeer goed. Als extra een fraaie één uur durende documentaire over de rol van de tenor en Neil Shicoff en een fraaie videoclip van de aria uit de opera. Verder nog wat reclame voor andere DG uitgaven. Mooie DVD set van een mooie opera die ook erg mooi is uitgevoerd. Aanrader voor de operaliefhebber. En als je dat nog niet bent, gewoon eens proberen.

Deze uitgave is beschikbaar gesteld door Universal Music.

Lees meer

• Vorige: One Last Dance (DVD)
• Volgende: Bad Boys II (DVD)